O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat

Nazorat uchun savollar
1. Tarbiyaning mohiyati tushuntirib bering. 
Javob: Tarbiya – ma’naviy meroslar va jamiyat talablarini etiborga olgan 
holda, murabbiy(o’qituvchi) va tarbiyalanuvchi(o’quvchi)ning aniq 
maqsadga 
qaratilgan 
o’zaro 
faoliyati 
natijasidir. 
Anik maqsadga qaratilgan tarbiya jarayoni tarbiyachi tomonidan 
rejalashtiriladi va tartibga solinadi. Bunda kuyidagi tamoyillarga 
asoslaniladi: 
a) shaxsning qaysi xislatini shakllantirish yoki yo’qotish nazarda tutilishi; 
b) bu xislatlarni tarbiyalash yoki yo’qotish vositalari va usullari; 
v) maqsadni amalga oshirish uchun nazariy va amaliy manbalarning 
mavjudligi. 
2. Tarbiyaning jamiyat taraqqiyotidagi roli. 
Javob: Tarbiya jarayonining jamiyat taraqqiyotidagi roli nihoyatda 
beqiyosdir. Insonni tarbiyalash, uni bilim olishga, mehnat qilishga undash va 
bu xatti-harakatini sekin-asta ko’nikmaga aylantirib borish lozim. Insonning 
mushohada qilish qobiliyatini tarbiyalaydi va mushohada qilish aqlni 
peshlaydi. Aql ongni saqlaydi. Ong esa moddiy va ma’naviy manbaga 
aylanadi. Shu tarzda inson asta-sekin takomillashib, komillikka erishib 
boradi. 
3. Tarbiyaning usullari nimalardan iborat? 
Javob: Aniq bir maqsadga qaratilgan tarbiyaning samaradorligi 
tarbiyachining qanday metoddan foydalanishiga bog’liq. 
etod, ya’ni usul axborotni uzatish va qabul qilish xarakteriga qarab 
kuyidagilarga bulinadi: 

---

1. So’z orqali ifodalash usuli. 
2. Ko’rgazmalilik usuli. 
3. Amaliy, namuna usuli. 
4. Rag’batlantirish va jazo usuli. 
Yuqoridagi metodlar (usullar) o’z navbatida quyidagi guruhchalarga 
bo’linadi: 
Birinchi guruh - so’z orqali uzatish, maslahat berish, ma’lumotlarni eshitish 
orqali qabul qilish, hikoya, ma’ruza, suhbat va boshqa usullarga; 
Ikkinchi guruh - kinofil’mlar, tasviriy san’at, badiiy san’at va boshqa ko’rish 
orqali tarbiyalash usullariga; 
^ Uchinchi guruh - tarbiya ma’lumotlarini amaliy mehnat harakatlari orqali 
berish. o’rnak ko’rsatish, boshqalarni amaliy mehnatini misol qilib 
ko’rsatish; 
To’rtinchi guruh - o’quvchi-talabalarning yaxshi bajargan ishlarini, 
o’rtoqlari oldida yoki ota-onalar majlisida ma’qullash, minnatdorchilik 
bildirish, iqtisodiy yordam, stipendiyalarini oshirish, maqtov yorliqlari 
topshirish. Suratlarini hurmat taxtachasiga yopishtirish va boshqa og’zaki, 
”rahmat”, ”barakalla” kabi rag’batlantirish usullarini kiritish mumkin. 
Tarbiyachining rag’batlantirish usuli ikkiga bo’linadi: 
1. O’z vazifasiga mas’uliyat bilan yondashganligini rag’batlantirish. 
2. Qiziqishini va uni uddalay olganligini rag’batlantirish.