O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti

Bu ham bitta sayr”. Bu satrda o‘limning yuziga tik qaraydigan lirik qahramon 
tabiati teran aks etgan. Shoirning:
Yuragimni tamom qildim, yig‘layverib,
Huzurimda ajal turar, qoshin kerib. 
ta’kidi zamirida odamzotga xos kamchiliklardan ozurdajonlik aks etgan. 
Odamlarning nokomilligidan norozilik, ularning fe’lidagi nuqsonlar yo‘qolishiga 
umid yo‘qligi lirik qahramonni achchiq ko‘z yoshlar to‘kishga majbur qiladi. 
Adolatsizliklardan shoir yuragi ado bo‘lgan. Shu bois ajal uning oldida qosh 
kerib turibdi. Bu o‘rinda san’atkor tasavvur ufqining kengligi va obrazli 
tafakkur imkoniyatining kattaligi yorqin namoyon bo‘lgan. U ajalni urushqoq 
va satang bir ayol qiyofasida ko‘rsatib, o‘quvchilarida hissiy munasabat paydo qila 
olgan. 
She’rning lirik qahramoni – o‘ktam shaxs. Shuning uchun ham bu noto‘liq 
dunyoda sudralib, oqibat ko‘rmay yashagandan ko‘ra:
Men hayotda o‘limga tik boqib o‘sdim,
Qani menga atalgan joy. Ketdik, do‘stim. 
deyishga o‘zida kuch topadi. Hayotni qadrlaydigan, unda to‘lib-toshib 
yashashga intiladigan, tiriklikning mohiyatini teran anglaydigan kishi uchun o‘lim 
qo‘rqinchli emas. Chunki uning matlabi o‘lmay kun kechirish emas, balki chin 
odam kabi oqibat ko‘rib, muhabbat ko‘rsatib va mehr tuyib yashashdan iboratdir. 
Shoirning “Surat” she’rida favqulodda o‘xshatishlar, quyuq mubolag‘alar – juda 
serob. Unda asl odamga xos o‘ta baland sezimlar kuylangan. Qahramon o‘zi 
to‘g‘risida: “Men bir g‘alatiman, men alohida”,- deydi. Aslida, har qanday odam 
ham “g‘alati” va “alohida”. Faqat ko‘pchilik o‘z alohidaligini pardalashga intiladi. 
Odam deb atalmish mavjudotni yaxshi yoki yomon, rahmdil yoxud shafqatsiz 

---

12 
tarzida qat’iy tavsiflab bo‘lmaydi. Odamzotning murakkab va tushunarsizligi 
shoirni: