O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta`lim vazirligi al-хоrazmiy nоmidagi urganch davlat univеrsitеti

10.  Ijodiy  mehnat  evaziga  berilgan  yoki  amir-amaldorlarning  tazyiqi 

bilan  qabul  qilingan  taxalluslar:  Yusuf  Xos  Hojib,    Mujrim  Obid,  Mavlono 

Zamoniy va b. 

Xos Hojib – asl ismi Yusuf bo‘lib, adabiyot olamiga “Xos Hojib” nomi bilan 

ma’lum  va  mashhurdir.  Unga  “Qutadg‘u  bilig”  asari  uchun  Tavg‘ach  Bug‘raxon 

“Xos Hojib”  unvonini taqdim qilgan. Keyinchalik bu unvon adibning taxallusiga 

aylangan. “Xos” arabcha so‘z bo‘lib, “maxsus”, “alohida”, “eng” “yaqin”, “yuqori 

tabaqa” degan ma’nolarni bildiradi.  “Hojib” so‘zi ham arabchadan olingan bo‘lib, 

“darvozabon”, “eshik qoravuli”, “pardador” deganidir.  

Mujrim  –  Buxoro  tuprog‘ida  tug‘ilib,  barkamol  she’rlari  bilan  shuhrat 

---

 

52 

qozongan  iste’dod  sohibidir.  Mujrim  arabcha  so‘z  bo‘lib,  “Gunohkor,  aybdor” 

ma’nosini  anglatadi.      Adib  yana  Obid  taxallusi  bilan  ham  ijod  qilgan.  Bu 

taxallusni unga Amir Haydar majburan oldirgan. Obid – ibodat qiluvchi demakdir.  

Tavallo  –  To‘lagan  Xo‘jamyorov  XX  asr  boshlari  Toshkent  adabiy 

muhitining  ko‘zga  ko‘ringan  namoyandalaridan  edi.  Yusuf  Saryomiy  bilan  yaqin 

aloqaga  kirishib,  uni  o‘zining  piri,  ustozi  sifatida  e’tirof  etadi.  ”Tavallo”  deb 

taxallus olishi ham mazkur ustoz da’vati bilan bo‘ladi.