O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Dinning asosiy ildizlari. Din qonuniy hodisa sifatida vujudga kelgan bo‘lib, u insonning g‘ayrioddiy narsalar 
va hodisalarga bo‘lgan e‘tiqodini to‘yintiruvchi chuqur ildizlarga egadir. 
Dinning psixologik ildizi avvalo inson tabiatida mavjud bo‘lib, u inson intellektining rivojlanish darajasi va 
tanqidiy fikrlash qobiliyatidan qat‘iy nazar, nafaqat tushunish, anglash, balki e‘tiqod qilish istagi va hattoki 
ehtiyojining hamisha namoyon bo‘lishidir.
Dinning gnoseologik ildizlari oqilona bilim nuqtayi nazaridan dunyo o‘z rang-barangligida insonga cheksiz 
murakkab bo‘lib tuyulishida namoyon bo‘ladi. Forobiy fikricha ―Din nazariy va amaliy qonunlar tuzilgan 
paytdagina odamlar e‘tiqodi, ta‘limi tarbiyasi yo‘llari ishlab chiqilgandagina paydo bo‘ladi va mustahkamlanadi. 
Ana shunday din tufayli omma baxt saodat uchun yetarli bilim olishi mumkin‖
1
. Odamzod o‘zini qurshagan borliqni 
faqat qisman anglab yetadi. Ayni shu sababli olam inson uchun sirlar va mo‘jizalarga to‘ladir. Odamzod o‘zi e‘tiqod 
qiladigan ko‘p narsalarni faqat aqlga tayanib isbotlashga ham, rad etishga ham qodir bo‘lmaganidek, yuqorida zikr 
etilgan sirlar va mo‘jizalarga javob to‘ishga ham (balki hozircha) qodir emas. psixologlar qayd etganidek, «o‘ta 
mushkul vazifa aqlni o‘tmaslashtiradi», inson yechimsiz muammolar qarshisida o‘zini ojiz his qiladi va aql 
dalillarini uydirma, g‘ayrioddiy narsalar bilan osongina to‘ldiradi.
Dinning ijtimoiy ildizlari jamiyatda doimo mavjud bo‘lgan tengsizlik, qashshoqlik va adolatsizlikni, 
odamlar qancha urinmasin o‘zgartira yoki yenga olmaganligi bilan bog‘liq. Adolatsizlik va foniy dunyoning 
nomukammalligi tuyg‘usi chorasizlik va umidsizlikni yuzaga keltiradi, so‘nggi zikr etilgan tuyg‘ular osongina u 
dunyoda hayotning mavjudligiga bo‘lgan ishonchga aylanadi. Vaholanki, har qanday din haqiqiy hayot u 
dunyodadir, deb o‘rgatadi. Muammolar, qiyinchiliklarga duch kelgan va real hayotda o‘ziga tayanch to‘a olmagan 
inson g‘ayrioddiy kuchlarga umid bog‘lab, narigi dunyoga murojaat etadi. Ularga e‘tiqod qilib, odamzod taskin va 
tasalli to‘adi va oxir-oqibatda taqdirga tan beradi.