Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi begbo’tayev

III BOB. LOKAL KOMPYUTER TARMOGʻIGA KIRISH

§ 3.1. Lokal tarmoq va uning turlari

1. Lokal tarmoqlar

Lokal tarmoqlar keyingi vaqtda bitta kompyutyerdan koʻproq boʻlgan har qanday kompaniyani majburiy buyumiga aylanayapti. Lokal tarmoqlar (LAN, Local Area Network) aynan, lokal deganda shunday tarmoqlarni tushinish kerakki, oʻlchamlari katta boʻlmagan bir-biriga yaqin joylashgan kompyuterlarni birlashtiradi. Apparaturalarni va dasturiy vositalarni takomillashtirish shunday bir darajaga yettiki, oddiy tarmoqni oʻrnatish va ekspluatatsiya qilish amalida har qanday ozmi- koʻpmi savodi boʻlgan foydalanuvchining qoʻlidan keladigan boʻlib qoldi. Oxirgi eng koʻp tarqalgan Windows operatsion tizimlari esa yetarli rivojlangan tarmoqli vositalarga ega, shu tufayli maxsus tarmoqli dasturlarni taʻminot hech majbur emas. Avval faqat maxsus oʻqitilgan professionallarning qoʻlidan keladigan boʻlsa, endi har qanday foydalanuvchi oson bajarishi mumkin.
LAN IEEE standartizatsiyalash komiteti tomonidan LAN standartining loyihasi ishlab chiqilgan bo‘lib, 802 standarti deb nom olgan. 802 standartining LAN modeli asosiy tavsiyalardan tarkib topgan, ularga konkret LAN larni qurishda asoslanish tavsiya etiladi. Lokal tarmoqqahar bir kompyuter, maxsus plataga ega bo‘lishi kerak (tarmoq adapteri). Kompyuterlar o‘zaro (tarmoq adapteri) kabel yoki radiokanal yordamida ulanadi, ular LAN ma’lumotlar uzatishning fizik muhiti deyiladi.
Fizik muhit – tarmoqning eng quyi sathi. LAN da ma’lumotlar uzatishning fizik muhiti sifatida koaksial kabel, mis juftlik, TOAL, infrqizil va radiokanallar ishlatilishi mumkin. Uzatish muhitining xarakteristikalari tarmoq uzunligiga ta’sir etadi (kompyuterlar bir biridan qanday masofada joylashishi mumkin) va lokal tarmoqda ma’lumotlar uzatish tezligi (3.1.1-jadval).
Lokal tarmoqlar ikki turga boʻlinadi: PBX (Private Branch Exchange) va LHT (Local Area Network). Lokal tarmoqlar oʻz navbatida kliyent-server va piring(peer-to-peer) tipdagi boʻlishi mumkin. LHT tarkibiga tarmoq kabeli, interfeys kartalari, operatsion sistemalar, umumiy foydalanish qurilmalari, koʻprik(bridge) va shlyuz(gateway)lar kiradi.