Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi begbo’tayev

bosqich. Natija. Ma’lumotning xesh qiymati A, B, C, D va E registrlardagi qiymatlarni birlashtirish natijasida hosil qilinadi.

Bugungi jamiyat taraqqiyoti insoniyat tafakkurining maxsuli bo’lgan rivojlangan ilm-fan yutuqlariga asoslangan texnika va texnologiyalar bilan bir qatorda, keng ma’noda, axborotlarning muhim ahamiyatga egaligi orqali xam belgilanadi. Faoliyat maqsadlarining turlicha bo’lishi tabiiy ravishda axborotlardan turli maqsadlarda foydalanish asoslariga sabab bo’ladi. Shuning uchun bugungi, axborotlarni saqlash va uzatish tizimlari bir tomondan takomillashib murakkablashgan va ikkinchi tomondan axborotdan foydalanuvchilar uchun keng qulayliklar vujudga kelgan davrda, axborotlarni maqsadli boshqarishning qator muhim masalalari kelib chiqadi. Bunday masalalar qatoriga katta xajmdagi axborotlarning tez va sifatli uzatish xamda qabul qilish, axborotlarni ishonchliligini ta’minlash, axborotlar tizimida axborotlarni begona shaxslardan(keng ma’noda) muxofaza qilish kabi ko’plab boshqa masalalar kiradi. Yuqoridagi keltirilgan asosli muloxazalardan kelib chiqib, axborotlarni asli xolidan o’zgartirilgan xolda, ya’ni shifrlangan xolda, saqlash va uzatish masalalarining muhim ekanligiga shubxa yo’qdir.
Xesh funksiyalar asosan ma’lumotning butunliligini ta’minlashda ya’ni axborot xavfsizligini ta’minlashda keng ko’lamda qo’llaniladi. Shuning uchun ham xesh funksiyalarning zamonaviy kriptografiya tutgan o’rni juda muhimdir.

Nazorat savollari:

1. 
   Foydalanishni boshqarish orqali xavfsizlik haqida ma’lumot bering.
   
2. 
   Tarmoqni himoyalash va brandmauerlar
   
3. 
   Kriptografiya orqali xavfsizlik
   
4. 
   Raqamli imzolar nima?
   
5. 
   Ochiq kalitli shifrlash nima?
   
6. 
   Xesh funksiyalar turlari
   
7. 
   SHA-1 xesh funksiyasi algoritmi
   
8. 
   Xesh funksiyalar qo’llanilishi va axborot xavfsizligidagi o’rni