O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi «boshlang'ich sinflarda sinfdan tashqari ishlar»

II. Arifmetik jumboqlar.
1. 5 ta 3 rakamdan foydalanib 37 sonni yozing. 37=33+3+3:3.
2. 5 ta 9 rakmli bilan va arifmetik amal ishorali yordamida 10 sonini yozing. 10=99:9-9:9.
3. 100 sonini 5 ta 5 5 ta 3 va 5 ta 1 va amal ishorali yordamida yozing.
100=5*5*5-5-5; 100=111-11; 100=33*3+3:3.
4. Raqamlar yig‘indsi 3 dan oshmaydigan va 3 xil raqamdan iborat son yozing. 0+1+2=3.
5. Qanday to‘rtta ketma-ket sonning yig‘indisi 78 ga teng? 18+19+20+21=78.
6. Qanday to`rtta sonning yig‘indisi va ko‘paytmasi 8 ga teng?1+1+2+4=1*1*2*4.
III. Sonlarni rim raqamlari yordamida yozish.
1. X. Olimjon MCMIX yilda tug‘ilib, MCMXLIV yilda vafot etgan (1909-1944).
2. A. Navoiy MCDXLI (1441) йилда туg‘илиб, MDI (1501) yilda vafot etgan
3. Oybek MCMV (1905) yilda tug‘ilib, MCMLXVIII (1968) йилда вафот этган.
Бунда M-1000, C-100, D-500, L-50 га тенг. MCMIX – 1909, MCMXLI – 1941, MCMXCVIII – 1998, MDCCCLXXXIX - 1889
IV. Юлдузчалар ўрнига керакли сонларни qўйинг:
1.

+	3**4*		–	37*02		*	*2*
	*43*2			**3**			57
	112097			8194			22*8
							***
							***8

2. Тo`g`ri tenglikni hосил qилинг:
*****–****=1; 10000-9999=1
***+***=1980; 990+990=1980
3.5*6*7*8 yulduzchalarni amal ishoralari bilan shunday almashtiringki, natijada qiymati 39 ga teng ifoda hosil bo‘lsin(5+6*7*8=39).


V. Gugurt cho`plar bilan ishlash.
1. 3 ta va 4 ta gugurt chupini shunday joylashtirinki, natijada 4 va 7 sonlari hosil bo‘lsin. (iv va vii)
2. 5 ta gugurt cho‘pidan 2 ta uchburchak yasang.
3. 9 ta gugurt cho‘pidan 2 xonali uy shaklini yasang.
4. 4 ta cho‘pdan sindirmasdan 15 sonini kanday yasash mumkin? (xiv).
5. Quyidagi noto‘g‘ri tenglikdan 1 ta gugurt cho‘pini o‘rnini shunday o‘zgartiringki, natijada to‘g‘ri tenglik xosil bulsin?
VI-IV=IX

1. 
   VI+IV=X; B) V-IX=IX.
   

3-Mavzu: Boshlang’ich sinfda ona tilidan sinfdan tashqari ishlarni tashkil etishning maqsad va vazifalari
Reja:
1. Sinfdan tashqari ishlarning maqsad va vazifalari
2. Sinfdan tashqari ishlarning bosqichlari
Tayanch tushunchalar: fonetika, grammatika, morfemika, sintaksiz, so’z birikmasi, so’z, ta’lim jarayoni, didaktik o'yinlar, olimpiadalar, kecha, viktorina, ertalik


ADABIYOTLAR
1. Abdullayeva B.S., Sadikova A.V., Toshpo‘latova M.I. Boshlang‘ich sinflarda matematikadan sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish T.: OOO «Jahon - Print», 2011.
2. Jumayev M.E, Tadjiyeva Z.G‘. Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasi. (O O‘Y uchun darslik.) Toshkent. “Fan va texnologiyai” 2005 yil.
3. Jumayev M.E, Tadjiyeva Z.G‘. Boshlang‘ich sinflarda matematikadan fakultativ darslarni tashkil etish metodikasi. Toshkent. “TDPU” 2005 yil.
4. Tadjiyeva Z.G‘. Boshlang‘ich matematika darslarida tarixiy materiallardan foydalanish. Toshkent. “Uzkomtzentr” 2003 yil

Sinfdan tashqari ishlarning maqsadi – ona tili darslarida olgan bilim, ko’nikma va malakalarini takomillashtirish, ona tilining fonetika, grammatika, morfemika, sintaksiz, so’z birikmasi, so’z, gap kabi tushunchalari bilan yaqindan tanishish, muntazam ravishda ona tiliga muhabbatni uyg’otish va uni amalda to’g’ri qo’llay oladigan ongli komil insonni tarbiyalashdir.

Sinfdan tashqari ishlar o'quv dasturi bilan chambarchas bog'liq bo'lib, unda ko'zda tutilgan maqsad va vazifalarni amalga oshirishda yaqindan yordam beradi. Buning uchun o'quvchilarda izlanuvchanlik va ijodkorlik darajasiga ko’tarish talab qilinadi.
Maktablarda 1959-yildan boshlab maxsus Sinfdan tashqari ishlar darslari tashkil etilgan. Sinfdan tashqari ishlar 1-2 -sinfda haftada 1 marta, 3-4-sinfda 2 haftada 1 marta o'tkaziladi. Savod o'rgatish jarayonida esa haftadagi oxirgi alifbe darsining 17 -20 daqiqasi ajratiladi.