O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «Menejment» kafedrasi

 
 
 
 
 
 
2-chizma. O`zbekiston Respublikasida statistikaning tashkil etilishi 
Operativ-texnika hisobi korxona ishi ustidan operativ boshqarishni 
tashkil etish uchun xizmat qiladi. Korxona ma`muriyatini korxona va ayrim 
ishlab chiqarish bo`limlarining (ish joyi, tsex va hokazo) ishi va holati haqidagi 
ma`lumotlar bilan ta`minlab turish – bu hisobning asosiy vazifasidir. Operativ 
hisobga misol qilib ishchilarning ishga chiqishini qayd qiluvchi kundalik tabel’ 
hisobi, ish joylaria xom ashyo va materiallarning mavjudligi haqida kundalik 
hisob, mahsulotlarni ishlab chiqarish kundalik hisoblarni olish mumkin. Bu 
hisob ko`pincha natural o`lchov birliklarida olib boriladi.
Buxgalteriya hisobi korxonaning moddiy va pul resurslari harakatini 
hisobga oladi. U korxona mulkini qo`riqlashdagi muhim quroldir. Buxgalteriya 
hisobining xususiyati shundaki, u boshlang’ich hujjatlarga asoslanib, 
korxonaning moddiy va moliyaviy resurslaridagi har bir o`zgarishni pulda 
hisoblab, ikki yoqlama yozuv yo`li bilan hisobda qayd qiladi. Buxgalteriya 
hisobi korxonaning xo`jalik faoliyati natijalarini aniqlash va xo`jalik hisobini 
amalga oshirish uchun xizmat qiladi. Uning eng umumlashgan pirovard natijasi 
buxgalteriya balansidir.
Statistik hisob xalq xo`jaligi miqyosidagi hisob bo`lib, undagi 
sodirbo`ladigan 
hodisa 
va 
jarayonlarni 
umumlashtiradi 
va 
tegishli 
qonuniyatlarni aniqlaydi. U quyidagi tomonlari bilan yuqoridagi hisoblardan 
tubdan farq qiladi: 

hisobga oladigan ob`ekti, qo`llanish doirasi, asosiy hisoblash 
operatsiyalari; 

natijalarni rasmiylashtirish usullari. 
Hisobning 
ob`ekti va 
vazifalari 
Hisob turlari 
Operativ-texnika 
hisobi 
Buxgalteriya 
hisobi 
Statistika hisobi 
Hisobga 
olinadigan 
Korxona va ayrim 
ishlab chiqarish 
Korxonaning 
moddiy va 
Ommaviy ijtimoiy 
hodisa va narsalar 
O`zbekiston Respublikasi «Makroiqtisodiyot va statistika» 
vazirligi» 
Qoraqalpog’iston Respublikasi – iqtisodiyot va statistika 
vazirligi
Respublika shaharlari va tumanlarida iqtisodiyot va 
statistika bo`limlari
Respublika shaharlari va tumanlarida iqtisodiyot va 
statistika bo`limlari

---

11 
ob`ekt
bo`limlarining (ish 
joyi, tsex, bo`lim va 
hokazo) ishi va holati 
haqidagi ma`lumotlar
moliyaviy 
resurslari
to`plami. 
Qo`llanish 
doirasi
Kundalik operativ 
boshqarishni tashkil 
qilish, joriy kuzatish 
va hokazo
Korxona 
faoliyatini 
tahlil qilish 
Xalq xo`jaligini yaxlit 
o`rganish
Asosiy 
hisoblash 
operatsiyasi
Oddiy sanash
Ikki yoqlama 
yozish 
Statistik kuzatish sifati, 
muhim belgilariga 
qarab guruhlarga 
ajratish, o`rtacha va 
nisbiy miqdorlarni 
hisoblash
Natijalarni 
rasmiylash-
tirish usli
Jamlash
Balanslarni 
tuzish
Jadvallarga joylash-
tirish va grafiklarda 
tasvirlash