O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi­­­­­­­­­­­­ farg’ona davlat universiteti

H₂O - Suv

HN ₃ - Amiak

HF - Vodorod ftorid

HCl - Vodorod xlorid

NaH - Natriy gidrid

MgH ₂ - Magniy girid

KH - Kaliy girid

BaH ₂ - Bariy gidrid

Faqat bir yo‘nalishda boradigan va reaksiyaga kirishayotgan
boshlang‘ich moddalar oxirgi mahsulotlarga to‘liq aylanadigan
reaksiyalar qaytmas reaksiyalar deyiladi.

Bunday reaksiyaga kaliy xloratning (bertole tuzining) qizdiril-
ganda parchalanishi misol bola oladi:

                                                                  2KClO₃= 2КС1+ЗО₂ 

Kaliy xloratning hammasi kaliy xlorid bilan kislorodga
aylangandan keyingina reaksiya to‘xtaydi. Qaytmas reaksiyalar un-
chalik ko‘p emas. Ko'pchilik reaksiyalar qaytar boiadi.

Bir vaqtning o‘zida bir-biriga teskari ikki yo‘nalishda boradigan reaksiyalar qaytar reaksiyalar deyiladi.

Qaytar reaksiyalarning tenglamalarida chap va o‘ng qismlari orasida
qarama-qarshi tomonlarga yo'nalgan ikkita strelka qo'yiladi. Bunday
reaksiyalarga vodorod bilan azotdan ammiak sintezi misol bo'la oladi:

Texnikada qaytar reaksiyalar, odatda, afzal bo'lmaydi. Shu
sababli ular turli usullar (temperatura, bosimni o‘zgartirish va
b.) bilan amalda qaytmas qilinadi.

Quyidagi hollarda reaksiyalar qaytmas bo'ladi:

1) hosil bo‘ladigan mahsulotlar reaksiya doirasidan chiqib
ketadi — cho‘kma holida tushadi, gaz holida chiqadi.

2) kam dissotsilanadigan birikma.nm

3) reaksiyada ko‘p energiya chiqadi.

Qaytmas reaksiyalarning tenglamalarida chap va o‘ng qismlari
orasiga tenglik ishorasi yoki strelka qo'yiladi.