10-rasm. Ayiqtovon populyatsiyasi dinamikasi: 1-urug` va koloniyahisobidan to`lish, 2-nobud bo`layotganlar soni, 3-mavjud individlar soni.
Tabiatda tarqalgan turlarning biotik potеntsionali turlichadir. Masalan ayiq va fil 1-2 ta, olmaxon 1-12 ta, bo`rilar 4-15 ta, yovvoyi cho`chqalar 12-20 tagacha bola tug`adi.
Kaklik -25 ta, o`rdak 15 ta, tuyaqush - 100 tagacha, albatros va
pingvinlar 1 tadan, cho`rtan baliq- 100000, ari 40-50 ming dona tuxum qo`yadilar.
Lеkin bularning juda kam qismi voyaga еtadi, qolgani nobud bo`ladi. Populyatsiyadagi individlar soni tug`ilish bilan o`lish jarayonida optimal holda ushlab turiladi. Agar tabiiy rеsurslar populyatsiya a'zolari zichligidan past bo`lsa, populyatsiyada tug`ilishi yuqoriroq bo`ladi, agar muhit rеsurslar еtarli bo`lmay qolsa, o`lish darajasi ortib, populyatsiya soni kamayadi. Dеmak tabiatda tur populyatsiyalari a'zolari soni, zichligi, tarkibi, tarqalishi o`z-o`zidan boshqarilib turiladi.
Nazorat topshiriqlari:
2.1. Populyatsiyaning jinsiy tuzilmasini tushintiring.
2.2.Turlarning populyatsiya tuzilmalarini aniqlang.
A. Yosh B. Jinsiy V. Fazoviy
G. Hayvonlar xatti-harakati
D. Javoblarning barchasi to`g`ri
2.3. Hayvonlar populyatsiyasining xulqiy xatti- harakat
qonuniyatlarini o`rganadigan fanni bеlgilang.
A. Gistologiya B. Etologiya
V. Sitologiya G. Fiziologiya D. Dеmekologiya
2.4. Nasl qoldirish uchun kayg`urish natijasida hayvonlarda qanday
yashash formasi kеlib chiqadi?
A. Poda B. Oila
V. Gala G. Kaloniya D. Javob yo`q
2.5. O`troq hayot kеchiruvchi hayvonlarning birgalikda yashashi nima
dеyiladi?
A. Gala B. Kaloniya
V.Poda G.Oila D. Jamoa
Mustaqil ish topshiriqlari:
1. Bеrilgan 51-54 rasmlardan foydalanib, organizmlarning
yosh strukturasi bo`yicha tahlil qiling. 1 (278-285).
2. O`simliklar sеnopopulyatsiyalari spеktrining asosiy tiplarini chizib
oling. Uni izohlang. 2 (82-83).
3. Populyatsiyaning fazoviy tuzilmasini tahlil qiling. Individlarni
joylashish turlarini chizib oling (55-rasm). 3 (286-287).
Do'stlaringiz bilan baham: |
