O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

 
8-Amaliy mashg‘ulot. Mikrodasturlarni doimiy saqlash qurilmasi (PZU). 
Operativ xotira. 
Asosiy tushunchalar  
Operativ xotira — bu kompyuter protsessori uchun ishchi sohadir. Unda 
ish jarayonida dasturlar va ma’lumotlar saqlanadi. Operativ xotira ko‘pincha 
ma’lumotlar va dasturlar faqat kompyuter qo‘shilganida yoki reset tugmasi 
bosilgunga qadar vaqtinchalik saqlash sifatida qaraladi. O‘chirilguncha yoki 
reset tugmasini bosguncha barcha ma’lumotlar doimiy xotiraga (asosan qattiq 
disklarga) o‘tguncha ish vaqti davomida sodir etiladigan o‘zgartirishlarni eslab 
turish vazifasini bajaradi. Qaytadan manba’ga ulanilganda saqlangan 
ma’lumotlar yana xotiraga yuklanishi mumkin.
Operativ xotira qurilmasi ba’zan ixtiyoriy paytda kirish mumkin bo‘lgan 
eslab qoluvchi qurilma ham deyiladi. Bu shuni bildiradiki, operativ xotirada 
saqlanuvchi ma’lumotlarga murojaat qilish, ularning u yerda joylashishi 
tartibiga bog‘liq emas. Kompyuter xotirasi haqida gapirilganda, odatda uning 
operativ xotirasi, ya’ni ishlatilayotgan protsessor, avvalom bor faol dasturlar va 
ma’lumotlar saqlovchi xotira mikrosxemalari yoki modullari o‘ylab ko‘riladi. 
Xotira termini tashqi eslab qolish qurilmalariga yoki magnit tasmalari kabilarda 
nisbatan ham ishlatiladi.
Operativ xotira terminini faqatgina tizimda xotira qurilmasini 
bajaruvchi mikrosxemalar sifatida tushunmasdan, balki joylashtirish va 
mantiqiy akslantirish deb ham qarash mumkin. Joyashtirish – bu ma’lumotarni 
(axborotlar va buyruqlar) aniqlangan tipi bo‘yicha aniq xotira manzillariga 
o‘natishdir.
Xozirgi kompyuterlarda eslab qolish qurimalarining uchta ko‘rinishi 
ishlatiladi.
• 
ROM (Read Only Memory). Doimiy xotira qurilmasi — DXQ, 
ma’lumotlarni yozish amalini bajarishga qodir emas.

---

• 
DRAM (Dynamic Random Access Memory). Ixtiyoriy tartibdagi 
tanlangan dinamik xotira qurilmasi.
•