O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

  
Obyektni 
klaviatura 
tugmalari 
yordamida 
harakatlantirish. Flash dasturini ishga tushirib Timeline oynasidan 4 ta 
qatlam yaratamiz:
Birinchi qatlamni - Keys , ikkinchi qatlamni – Mask , uchinchi qatlamni – obyekt , 
to`rtinchi qatlamni – Background deb nomlaymiz:
Mask qatlamining ustiga sichqonchani etib sichoncha o`ng tugmasini 
bosamiz va hosil bo`lgan kontekst menyudan Mask bandini belgilaymiz.

---

 
149 
Tugma hosil qilish. Tugma hosil qilish uchun keys qatlamiga o`tib 
klaviaturaning to`rt tomonga harakatlantiruvchi tugmalari belgisini joylashtiramiz:
Tugmalarni Movie Clip holatiga o`tkazamiz. Buning uchun tugmalar ustiga 
sichqoncha belgisini etib o`ng tugmasini bosamiz va Convert to Symbol bo`limini 
tanlaymiz. Hosil bo`lgan Convert to Symbol oynasidan Movie Clip bandini 
tanlaymiz va OK tugmasini bosamiz.
O`ng tomondagi tugmani tanlab Actions – Movie Clip oynasini 
ochamiz va unga
onClipEvent (enterFrame) { if 
(Key.isDown(Key.RIGHT)) {
gotoAndStop(2); 
} else {
gotoAndStop(1); 
} 
}
ni kiritamiz.
Chap tomondagi tugmani tanlab Actions – Movie Clip oynasini 
ochamiz va unga
onClipEvent (enterFrame) { if 
(Key.isDown(Key.LEFT)) {
gotoAndStop(2); 
} else {
gotoAndStop(1); 
} 
}
ni kiritamiz.

---

 
150 
Tepadagi tugmani tanlab Actions – Movie Clip oynasini 
ochamiz va unga 
onClipEvent (enterFrame) {
if 
(Key.isDown(Key.UP)) {
gotoAndStop(2); 
} else {
gotoAndStop(1); 
} 
}
ni kiritamiz.
Pastdagi tugmani tanlab Actions – Movie Clip oynasini ochamiz va unga 
onClipEvent (enterFrame) { 
if (Key.isDown(Key.DOWN)) {
gotoAndStop(2); 
} else {
gotoAndStop(1); 
} 
}
ni kiritamiz.
Mask qatlamiga o`tib obyekt harakatlnishi uchun maydon yaratamiz.
Uning ustida obyekt ko`rinishi uchun ko`rinish holatini o`chiramiz.

---

 
151 
Obyekt qatlamiga o`tamiz va maydonga obyektni joylashtiramiz. Obyektni Movie 
clip shakliga o`tkazamiz.
Obyekt tugmalarga mos harakatlanishi uchun Actions – Movie Clip oynasini 
ochamiz va unga 
onClipEvent (load) { 
// declare and set speed variable 
speed = 5; 
} 
onClipEvent (enterFrame) { 
// move up, down, left, or right 

---

 
152 
if (Key.isDown(Key.LEFT) && !Key.isDown(Key.RIGHT)) { 
_x -= speed; 
_rotation = 270; 
} 
if (Key.isDown(Key.RIGHT) && !Key.isDown(Key.LEFT)) { 
_x += speed; 
_rotation = 90; 
} 
if (Key.isDown(Key.UP) && !Key.isDown(Key.DOWN)) { 
_y -= speed; 
_rotation = 0; 
} 
if (Key.isDown(Key.DOWN) && !Key.isDown(Key.UP)) { 
_y += speed; 
_rotation = 180; 
} 
//
// move diagonally 
if (Key.isDown(Key.LEFT) && Key.isDown(Key.UP) && 
!Key.isDown(Key.RIGHT) && !Key.isDown(Key.DOWN)) { 
_rotation = 315; 
} 
if (Key.isDown(Key.RIGHT) && Key.isDown(Key.UP) && 
!Key.isDown(Key.LEFT) && !Key.isDown(Key.DOWN)) { 
_rotation = 45; 
} 
if (Key.isDown(Key.LEFT) && Key.isDown(Key.DOWN) && 
!Key.isDown(Key.RIGHT) && !Key.isDown(Key.UP)) { 
_rotation = 225; 
} 
if (Key.isDown(Key.RIGHT) && Key.isDown(Key.DOWN) && 
!Key.isDown(Key.LEFT) && !Key.isDown(Key.UP)) { 
_rotation = 135; 
} 
//
// loop to opposite side of the masked area when the beetle travels offscreen 
if (_y<0) {
_y = 
231; 
} 
if (_y>231) { 

---

 
153 
_y = 0; 
} 
if (_x<231) { 
_x = 465; 
} 
if (_x>465) { 
_x = 231; 
} 
//
// maintain position and rotation of beetle shadow 
with (_root.shadow) { 
_x = this._x+3; 
_y = this._y+3; 
_rotation = this._rotation+90; 
} 
}
ni kiritamiz.
Background qatlamiga o`tib hosil qilgan animatsiya uchun fon yaratamiz.
Ctrl+Enter tugmasini bosib hosil bo`lgan animatsiyani ko`rishimiz mumkin. 
Klaviatura tugmalarini bosganimizda obyekt harakatlana boshlaydi.
Kvadrat tenglama ildizlarini aniqlovchi ilova yaratish
Ushbu bo`limda Flash dasturida kvadrat tenglama ildizlarini aniqlovchi ilova 
yaratish jarayoni ochib berilgan. Hozirgi kunda o‘quv materiallarini animatsiya 
effektlariga tayangan holda, o‘qitiladigan fanlar uchun dinamik ko‘rgazmali 

---

 
154 
qurollar yaratish muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Macromedia ishlab 
chiqaruvchisining Flash seriyali mahsulotlari bunday muammolarni yechishda juda 
qulay va keng imkoniyatlar yaratadi. Flash dasturi ActionScript dasturlash tiliga 
asoslangan bo‘lib, bu til dasturlashtirishdan yiroq bo‘lgan foydalanuvchilar uchun 
ham tushunishi mumkin bo‘lgan juda oddiy qilib loyihalashtirilgan. Flash dasturida 
ActionScript dan foydalanmasdan turib ham oddiy roliklar, chiziqli animatsiyalar 
yaratish mumkin, lekin tuzilgan dastur samarali, mukammal va oson boshqarish 
mumkin bo‘lishi uchun ActionScript dan foydalanishga to‘g‘ri keladi.
Biz quyida Flashning ActionScript dasturlash tili imkoniyatlaridan 
foydalanib kvadrat tenglama ildizlarini aniqlovchi ilova yaratish jarayonini ko‘rib 
chiqamiz.
Flash dasturini ishga tushiramiz. Ishchi oynada 1 ta Button va 4 ta TextInput 
hosil qilamiz.
TextInputlarni mos ravishda “a”, “b”, “c” va “natija” deb nomlaymiz. Ya’ni 
Properties oynasining Instance Name bo‘limiga mos holda yuqoridagi satrlarini 
kiritamiz. Text uskunasi yordamida izohlar kiritamiz.
Oynaning umumiy ko‘rinishi Komponentalarni 
joylashtirib bo‘ldik. Endi esa dasturlash qismiga o‘tamiz. Button tugmasini 
belgilab F9 tugmasini bosamiz. Hosil bo‘lgan Actions-Button oynasiga quyidagi 
dastur kodini kiritamiz: on (click) { var a=Number(_root.a.text);