O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. K. Umarova. G. Q. Salijanova

Navoiy kon-metallurgiya kombinati faoliyati va yo’nalishlari. 
Kombinat haqida 
Olis 1958 yilda qizigan Qizilqum cho`lida vaqtning yangi hisobi, tarixning yangi 
sahifasi boshlandi.
50 - yillarning oxirida Markaziy Qizilqumning qoq o`rtasida, planetaning eng katta 
sahrolaridan birining markazida Navoiy kon-metallurgiya kombinati(NKMK) qurilishi 
boshlandi. Hozir u dunyodagi yirik uran va oltin ishlab chiqaruvchilar o`nligidan joy 
olgan. Uni yuqori sifatli mahsuloti dunyoga mashhur va xalqaro mukofot va 
sovrinlarning ko`piga sazovor bo`lgan.
Qirq besh yil-katta muhlat emas, ammo u muhim voqealarga boy. Kombinat tarixi 
katta mamlakat fonida shakllandi va u mustaqil mamlakat - O`zbekiston Respublikasi 
dunyoga kelishi bilan chambarchas bog`liq.
Kombinat tarixi ibratli va yorqin sahifalarga boy. Bu katta ko`lamda amalga 
oshirilgan sahroni o`zlashtirish, Qizilqumda hayotning haqiqiy go`shasini yaratish; 
zamonaviy infrastrukturali, noyob, ertakdagidek go`zal shaharlarning qurilishi; yangi 
transport va konchilik texnikasini o`zlashtirish; dunyo amaliyotida o`xshashi 
bo`lmagan, yangi texnologiyalarni ishlab chiqish va joriy qilish. Biz mamlakat iqtisodiy 
qudratining asosini tashkil qiluvchi, yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqaramiz. O`tish 
davrining qiyin sharoitlarida bu mahsulotlarni ishlab chiqarish yildan - yilga o`smoqda. 
Buning sezilarli darajada amalga oshishining sababi, O`zbekiston Respublikasi 
Prezidenti Islom Abdug`anievich Karimovning kombinatni, uning jamoasini qo`llab-
quvvatlashi va hurmat qilishidir. Bizning barcha tashabbus va takliflarimizga I. A. 
Karimov va O`zbekiston Respublikasi hukumati yo`l ochib beradi.
Bugun Navoiy kon-metallurgiya kombinati ko`p tarmoqli yirik sanoat korxonasi 
bo`lib, bunda uran, oltin, qurilish materiallari, marmar mahsulotlari, fosforitlarni 
qidirish, qazib olish va ishlab chiqarishdan tashqari, uning faoliyat doirasiga sulfat 
kislotasi, zargarlik, trikotaj va to`qimachilik buyumlari, mashinasozlik va maishiy 
texnika ishlab chiqarish ham kiradi. Uning muvaffaqiyatli rivojlanishi korxonaning 

---

12 
zamonaviy kon-shaxta, ochiq kon ichi ekskavator transport, metallurgiya, burg`ilash, 
geologiya qidiruv, qurilish, mashinasozlik, metallga ishlov berish va tahlil qilish 
uskunalari, hisoblash texnikasi, nazorat o`lchash asboblari va avtomatika vositalari, 
ishlab chiqariladigan mahsulot sifatini boshqarish, konchilik ishlab chiqarishini 
loyihalash 
va 
texnologik 
tayyorlashning 
avtomatik 
tizimlari 
bilan 
doimo 
jihozlanishidandir.
O`zbekiston davlat mustaqilligiga erishganidan so`ng bizning respublikada oltin va 
uran qazib olish sanoati, shu jumladan Navoiy KM К rivojlanishining yangi tarixiy 
davri boshlandi.
Bu davrda NKMKda:
- Uchquduq oltin ajratib olish majmuasi: 3-sonli gidrometallurgiya zavodi va 
Ko`kpatas konidagi tarkibida oltin bo`lgan ma’danlarni qazib olish bo`yicha ochiq 
konlarning qurilishi nihoyasiga yetkazildi va foydalanishga topshirildi;
- Zarafshon-Nyumont qo`shma korxonasi(muassislari NKMK, Davlat geologlya 
qo`mitasi, Amerikaning Nyumont Gould Mayning kompaniyasi) barpo qilindi, 
Muruntov konining avvaldan to`plangan kambag`al tarkibli ma’danlaridan uyumlab 
tanlab oltinni eritmaga o`tkazish (UTOEO`) kompleksi qurildi va foydalanishga 
tushirildi;
- Amerikaning Evrotreyd Interneyshnl LTD firmasi bilan birgalikda zargarlik 
buyumlari ishlab chiqaruvchi Zarispark qo`shma korxonasi (hozirda NKMK tarkibiga 
kiruvchi “zargarlik zavodi”) barpo etildi va ishga tushirildi;
- Jeroy - Sardara koni fosforitlarini sanoat usulida o`zlashtirish uchun yangi 
texnologiyalar(O`zbekiston va Rossiyaning maxsuslashtirilgan tashkilotlarini jalb qilish 
bilan NKMK mutaxassislari tomonidan ishlab chiqilgan)dan foydalanish asosida 
Qizilqum fosforit kompleksi qurildi va ishga tushirildi;
- Navoiy mashinasozlik zavodi ishlab chiqarish birlashmasining quvvatlari sezilarli 
darajada kengaytirildi. Xalq iste`moli mollarining yangi turlari, payvandlash 
elektrodlari ishlab chiqarila boshlandi. Ehtiyot qismlar, shu jumladan chetdan keltirilgan 
gidravlik ekskavatorlar uchun ham ishlab chiqarish nomenklaturasi kengaydi. 

---

13 
Iterpolyator va raqam ko`rsatgichli NT-250I tokarlik, keng universal NF-630 frezalash 
dastgohlarini ishlab chiqarish o`zlashtirildi;
- Kombinat va Respublika ehtiyoji uchun polivinilxlorid va polietilen trubalar 
ishlab chiqaradigan zavod qurildi va foydalanishga topshirildi;
- Yer ostida tanlab eritmaga o`tkazish usuli bilan uranni qazib oilsh bo`yicha yangi 
konlar qurildi va foydalanishga topshirildi;
- Marmar qazib olish va dekorativ plitalar ishlab chiqarish bo`yicha yangi konlar va 
texnologik uskunalar qurildi va foydalanishga topshirildi;
- 1 -sonli gidrometallurgiya zavodining uran ishlab chiqarishdan bo`shagan 
quvvatlarida Muruntov konining tarkibida oltin kam bo`lgan ma`danlarini qayta ishlash 
bo`yicha texnologik liniya yaratildi va sanoat miqyosida suyuq shisha ishlab chiqarish 
uchun qurilma yasaldi;
- 2-sonli gidrometallurgiya zavodi qayta qurildi va buning natijasida zavodning 
amaldagi maydonlarida ma’danlarni qayta ishlashning hajmi sezilarli darajada oshdi;
- Ko`kpatas konidagi tarkibida oltin bo`lgan ma’danlarni boyituvchi dastlabki 
ma’dan bo`yicha unumdorligi 1200 ming tonna bo`lgan tajribaviy ma`dan saralash 
kompleksi qurildi;
- Emulsiyali portlatuvchi moddalar ishlab chiqarish bo`yicha zavod qurildi.
Kombinat 
ijtimoiy-sanoat 
infrastrukturasining ob’ektlari yuzlab kvadrat 
kilometrlarni egallagan bo`lib, bu yerlarda sahro qumliklari orasida qurilgan xiyobonlar, 
yam-yashil bog`lar, havzalar va favvoralari bo`lgan, gullatib parvarish qilingan 
go`shalar namoyon bo`ladi. Ellikka yaqin millat vakillari: ruslar, o`zbeklar, ukrainlar, 
tatarlar, boshqirdlar, tojiklar, qozoqlar va boshqalar bu yerda yashaydi va ijod qiladi.
Kombinatning ob’ektlari Amudaryo va Sirdaryo oralig`ida O`zbekiston hududining 
kattakon tekis qismi (Qizilqum sahrosi)dagi Navoiy, Zarafshon, Uchquduq, Zafarobod, 
Krasnogorsk va Nurobod shaharlarida joylashgan.