O’zbekistоn respublikаsi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi I. Mislibаyev, F. Umarov yer osti konchilik ishlari texnologiyasi

1. Magazindan rudani shpurli ajratib olish qazib olish tizimi (misol) 
Quyidagi holatlar uchun BPI parametlarini hisoblang. Rudaning qattiqlik 
koeffitsienti f=8-10, ruda zichligi 

=3 t/m
3
, ruda tanasining qalinligi m=3m, ajratib 
olinadigan qatlam balandligi h=2m, shpurlar diametri d=42mm, shpurlar chuqurligi 
L
sh
=2,2m, qo‘llaniladigan PM – ammonit №6JV, 1m shpur uzunligi uchun zaryad 
massasi q
o
=1.5kg/m, burg‘ulash PT-29 perforatorlari bilan amalga oshiriladi, 
rudani ajratib olish koeffitsienti K
n
=0,965, sifatsizlanish koeffitsienti R=0.035. 
Echilishi. 
1. Ruda tanasi qalinligi m=3m bo‘lganda va ajratib olinadigan qatlam uzunligi 
L
sl
=36m bo‘lganda burg‘ulanadigan zaboy maydoni: S=3*36=108 m
2
2. S
v
=1.2shp/m
2
bo‘lganda zaboyga shpurlar soni: n
sh
= S
u
*S=1.2*108=130
3. SHpur chuqurligi L
sh
=2,2m bo‘lganda shpurlarning umumiy uzunligi: L = 
n
sh
*L
sh
 = 130*2.2 = 286 m. 
4. 1m shpur uzunligi uchun zaryad massasi q
0
=1.5 kg/m bo‘lganda PM ning 
umumiy sarfi: 
Q = q
0
 * L = 1.5*286 = 429 kg . 
5. Zaboyda qazib olinadigan ruda massasi qiymati: 
D
sl
 = S*L
sh
*

*

*K
i
 / (1-R) = 108*2*3*0.965 / (1-0.035) = 648 t 
6. 1t qazib olingan ruda massasi uchun PM ning aniq nisbiy sarfi: q
f
= L/D
sl
= 
429/648 = 0.662 kg/t . 
7. Kon lahimi normasi P
b
=36 m/alm bo‘lganda qatlamni bitta perforator bilan 
burg‘ulash davomiyligi: