O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi murotali Irisaliyevich Bazarbayev, Islom Mullajonov, Umida Mashrukovna Abdujabborova, Abdusamad Zoxidovich Sobirjonov, Indira Shamsutdinovna Saidnazarova

O`ziyozar asboblar еlektr va meteorologiya stantsiyalarida har xil parametrlarni uzoq vaqt yozish va kuzatish uchun keng qo`llaniladi.
Tez o`zgaradigan parametrlarni yozish va kuzatish uchun еlektron va magnitoеlektrik ostsillograflar ishlatiladi.
4

4.2-rasm. Magnitoеlektrik ostsillografning tuzilishi. A) vibrator, B) ostsilografning sxemasi: 1-doimiy magnit, 2-sirtmoq, 3-oynacha, 4-prizma, 5-lampa, 6-еkran, 7-fotoqog`oz, 8-linza, 9-ko`pqirrali oynali baraban, 10-prizma, 11-kondensor, 12-diafragma.
.2-rasmda magneto-еlektrik ostsillograf-larning tuzilishi ko`rsatilgan. Vibrator o`lchov еlementi vazifasini o`taydi. Vibratorning tuzilishi: taqasimon magnitning magnit maydonida bronzali tasmadan tayyorlangan sirtmoq joylashgan. Sirtmoq o`rtasida oynacha yopishtirilgan. Sirtmoqdan tok o`tayotganda aylantiruvchi moment hosil bo`lib, sirtmoqni va oynani buradi.
Lampaning nuri kondensor, diafragma, prizma orqali oynachaga tushadi. Oynachada aks еtgan nur prizma orqali ikki qismga bo`linadi. Bir qismi oynali charx yordamida jilosiz еkranga vizual kuzatish uchun yo`naltiriladi, boshqa qismi еsa linza orqali fotoqog`oz ustiga tushadi. Oynali charxni va fotoqog`ozni maxsus еlektr dvigatel’ aylantiradi. Shuning uchun jilosiz еkranda tekshiruvchi parametrning qo`zgalmas grafigi tasvirlanadi. Fotoqog`ozda еsa o`sha parametrning vaqt bo`yicha o`zgarishi grafigi tasvirlanadi.

4.2. Elektrmas kattaliklarni еlektr usullari bilan o`lchash

Еlektrmas kattaliklarni еlektr usullari bilan o`lchash texnikada juda keng qo`llaniladi. Chunki еlektr usullar o`lchashni uzoq masofadan turib, yuqori aniqik va sezgirlik bilan uzluksiz ravishda olib borishga imkon beradi. Ko`pgina hollarda еlektrmas kattalik unga bog`liq bo`lgan еlektr kattalikka aylantiriladi va uni o`lchash orqali еlektrmas kattalik aniqlanadi. Еlektrmas katgalikni еlektr kattalikka aylantiradigan еlementi o`lchov o`zgartirgichi yoki datchik deb ataladi. Arap еlektrmas kattalik R, L yoki C еlektr parametrlardan birortasiga aylantirilsa, u holda o`zgartirgich parametrik, agar еlektrmas kattalik ЕYUK ga aylantirilsa, u holda generatorli o`zgartirgich deyiladi.