O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta-maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti hayotiy faoliyat xavfsizligi kafedrasi yong’in va yonish-portlash xavfsizligi namangan-2022

12-ma’ruza. Burchak qalqonlari, ularning turlari, ishlash prinsiplari
Reja
Yong’in o’chirish qalqonlari haqida ma’lumot.
Yuqori darajada yong‘in xavfi mavjud ishlarni amalga oshirishni tashkil etish
Birlamchi o’t o’chirish vositalari
Yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalari
203. Yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalariga barcha turdagi ko‘chma va transportirovka qilinadigan o‘t o‘chirgichlar, to‘kma materiallari (qum, perlit va boshqalar) bo‘lgan qutilar, shuningdek, yong‘inga chidamli matolar (asbest matosi, kigiz, namat va boshqalar), bochkalar va suv bilan to‘ldirilgan idishlar, qo‘lda foydalaniladigan mexanizatsiyalashmagan va mexanizatsiyalashgan yong‘inga qarshi vositalar (ilgaklar, lomlar, belkuraklar, boltalar, elektr simlarini kesish moslamalari, elektr dvigatel tomonidan boshqariladigan asboblar, ichki yonish dvigateli va boshqalar) kiradi.
204. Obyekt hududi, xonalar, bino va inshootlar ushbu Qoidalarga 6-ilovaga muvofiq yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalari bilan ta’minlanishi kerak.
205. Yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalari ularning pasportlaridagi ma’lumotlarga muvofiq saqlanishi lozim.
Tegishli sertifikati yoki sifat hujjatlari bo‘lmagan yong‘inni o‘chirish vositalaridan foydalanish taqiqlanadi.
206. Yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalaridan belgilangan maqsadlardan tashqari boshqa maqsadlarda foydalanish qat’iyan taqiqlanadi.
207. Xonalarda, bino va inshootlarda joylashgan yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalarining saqlanishi va ulardan foydalanishga tayyorligi uchun javobgarlik ushbu obyekt rahbari zimmasiga yuklanadi.
208. Yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalari ularni ishlatish ehtimoli yuqori bo‘lgan va ko‘rinadigan joylarga o‘rnatilishi hamda ularga olib boruvchi yo‘llar doimo bo‘sh va to‘sib qo‘yilmagan bo‘lishi lozim.
209. Obyektning hududidagi (binoning tashqarisidagi) yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalari yog‘ingarchilik ta’siridan himoya qiluvchi maxsus yong‘inga qarshi qalqonlari va stendlariga jamlangan bo‘lishi kerak.
210. Yong‘inni o‘chirishning birlamchi vositalarini yo‘laklarga, o‘tish joylariga joylashtirish odamlarni xavfsiz evakuatsiya qilishga to‘sqinlik qilmasligi kerak. Ko‘chma o‘t o‘chirgichlar eshikdan uning to‘liq ochilishi uchun yetarli bo‘lgan masofada va poldan 1,5 m balandlikda (o‘t o‘chirgichning pastki qismigacha) joylashgan bo‘lishi kerak.
211. Uglekislotali, kimyoviy, havo-ko‘pikli, kukunli va boshqa o‘t o‘chirgichlarning berkitish armaturalari (kranlari va richag klapanlari) muhrlangan bo‘lishi kerak.
212. Ishlatilgan hamda muhrlari buzilgan o‘t o‘chirgichlar tekshirish yoki zaryadlash uchun darhol qaytarilishi kerak.
213. O‘t o‘chirgichlar, ularni saqlash uchun belgilangan harorat diapazoniga muvofiq bo‘lmagan joylarda o‘rnatilmasligi kerak.
214. Sovuq davrda ochiq havoda yoki isitilmaydigan xonalarda joylashgan va manfiy haroratda ishlash uchun mo‘ljallanmagan o‘t o‘chirgichlar isitiladigan xonada saqlanishi lozim. Bunday hollarda yong‘inga qarshi qalqonlar va stendlarga eng yaqin isitiladigan xonalarda saqlanayotgan o‘t o‘chirgichlari to‘g‘risida ma’lumot joylashtirilishi kerak.
215. Barcha turdagi yong‘inga qarshi vositalarni zaryadlash, tekshirish va qayta zaryadlash amaldagi standartga, ishlab chiqaruvchining pasportiga yoki foydalanish ko‘rsatmalariga muvofiq amalga oshirilishi kerak. O’zDSt 3414: 2019ga muvofiq o‘tkazilgan davriy tekshiruv davomida belgilangan parametrlarga mos kelmaydigan og‘ishlar aniqlanganda ularni bartaraf etish va o‘t o‘chirgichni zaryadlash kerak.
216. Asbest mato, kigizni (namatni) qopqoqli metall qutilarda saqlash, vaqti-vaqti bilan (uch oyda bir marta) quritish va changdan tozalash tavsiya etiladi.
217. Qum qutilari 3, 1 va 0,5 m3 sig‘imga ega bo‘lishi va belkurak bilan jihozlanishi kerak.
Yong‘inga qarshi qalqon tarkibiga kiritilgan qum uchun idishlar kamida 0,1 m3 sig‘imga ega bo‘lishi kerak. Qutining tuzilishi qumni olish qulayligini ta’minlashi va yog‘ingarchilik tushishini istisno qilishi kerak. Qumni qutiga solishdan oldin qumaloq bo‘lishining oldini olish maqsadida quritib, elakdan o‘tkazish kerak.
218. Suvli bochkalar kamida 200 L sig‘imga, qopqoqqa ega bo‘lishi, qizil rangga bo‘yalgan va oq bo‘yoq bilan “Yong‘inni o‘chirish uchun” so‘zlari yozilgan bo‘lishi kerak. Har bir bochka qizil rangga bo‘yalgan va “Yong‘in chelagi” so‘zlari yozilgan ikkita chelak bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.