tasavvurlarini shakllantirish.
Reja 1. Kichik guruh yoshidagi bolalarning vaqtni tushuntirish. 2. Vaqtni chamalash.
Kichik guruh yoshidagi bolalarning vaqtni tushuntirish. Bolalarning vakt xakidagi tasavvurlarini mustaxkamlash va chukurlashtirish: “Ertalab”, “Kechkurun”, “Kunduz”, “Tun”, “Kecha”, “Bugun”, “Ertaga” tushunchalarini farkdash va bu suzlardan tugri foydalanish kunikmasini mustaxkamlash. Bolalarni xafta kunlari bilan tanishtirish va xafta kunlari nomlarini izchillik bilan aytishga urgatish. Kecha xaftaning kaysi kuni bulganligini, bugun kanaka kun, ertaga kaysi kun bulishini aniklashni urgatish. Bolalarning vakt xakidagi tasavvurlarini mustaxkamlash va chukurlashtirish. Yil fasllari bilan tanishtirish va fasllarning nomini tugri ketma-ketlikda aytishga urgatish. Vakt tushunchalarini shakllantirish ishini kundalik turmushda utkazish kerak. Anik kun tartibi (kat’iy urnatilgan turish vakti, ertalabki badantarbiya, mashgulotlar, ovkatlanish, kordik chikarish vaktlari) bolalarda sutka kismlari kakida tasavvurlarki shakllantirish uchun real sharoitdir. Sutka davomida tarbiyachi bolalar e’tiborini ular faoliyatlari xarakterlari bilan boglik kar xil vakt oraliklari urtasidagi munosabatlarga karatadi. Tarbiyachi sutka kismini aytadi va bolalarning shu kismga mos keluvchi faoliyat turlarini sanab utadi, masalan: “Xozir ertalab. Siz gimnastika kildingiz, yuvindingiz, nonushta kilasiz” yoki “X,ozir kunduzi. Kunduzi ota- onalarimiz ishlashadi, biz esa shugullanamiz” Tarbiyachi bitta bola bilan, kichik-kichik guruklar bilan sukbatlashib, ulardan kechasi, ertalab (uygonganlaridan keyin), kunduzi nima kilganliklarini gapirib berishni suraydi. Elementar matematik tasavvurlarni rivojlantirishga bagishlangan mashgulotlarda bolaning sutka kakidagi tasavvurlari mustakkamlanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning kar bir vakt oraligi uchun xarakterli bulgan faoliyat turlari tasvirlangan rasmlar uzlariga kursatiladi va ulardan suraladi: “Rasmda tasvirlangan bolalar nima kilishmokda?”, “Buni ular kaysi vaktda kilishmokda?” Ushbu savollarga javob berish taklif kilinadi: “Sen kachon dam olasan? Sayr kilasan? Uxlaysan? va kk. Kichkintoylarga kunduzi, kechasi, ertalab, kechkurun tasvirlangai rasmlarni sutkaning berilgan kismi uchun xarakterli bulgan amaliy faoliyatlari tavsiflangan kikoyalardan, she’rlardan parchalar ukishdan kam foydalanish mumkin. Vaqtni chamalash. Kichikguruhda bolalaming ertalab, kunduzi, kechqurun va kechasi kabi vaqt oraliqlari haqidagi tasavvuri aniqlanadi. Bir kunni kichkintoylar o'z faoliyatlari mazmunining o'zgarishiga liamda shu vaqt oralig'ida o‘z atroflarida bo'lgan katta yoshli kishilar faoliyatiga qarab farq qiladilar. Aniq kundalik tartib, bolalaming uyqudan turish, ertalabki gimnastika, nonushta, mashg'ulot vaqtlari qat’iy belgilab qo'yilgan- ligi va hokazolar kunning bo'laklari haqida tasawur hosil qilish uchun sharoitlar yaratadi. Pcdagog (tarbiyachi) vaqt bo'lagining nomini aytadi va bolalar- ning shu vaqtga mos bo'lgan faoliyal turlarini sanab chiqadi. «Ho/.ir ertalab. Biz gimnastika qildik, yuvindik, endi esa nonushta qilamiz». Yoki: «Biz allaqachon nonushta qilib bo'ldik, shug'ullanib ham bo'ldik, hozir kunduzi. Tez orada tushki ovqalni yeymiz». Masalan, boladan quyidagilar so'raladi: «Hozir ertalab. Sen erta bilan nima qilasan? Sen o‘mingdan qachon turasan?» va shu kabilar. Rasmlar shunday bo'lishi kerakki, ularda vaqt uchun xarakterli bo'lgan belgilaraniq ko'rinib tursin. U bolalarga savollar beradi: «Sen erta bilan nima qilding? Kunduzichi?». Yoki: «Sen qachon o'ynaysan? Qay vaqtda sayr qilasan? Sen qachon uxlaysan?» Kcyin bolalar, masalan, erta bilan, kunduzi yoki kechqurun kattalar yoki bolalar nima qilayotganliklari tasvirlangan rasmni tanlab oladilar. Bolalar asta-sekin erta bilan, kunduzi, kechqurun, kechasi so'zlarining aniq mazmunini tushunib oladilar, ularda vaqt haqida tushuncha va tasawur hosil qilinadi. Bolalar o'z nutqlarida ulardan foydalana boshlaydilar.
15.Mavzu: O`rta guruh yoshidagi bolalarning son-sanoq haqidagi
Do'stlaringiz bilan baham: |
