O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi


SB LSQini tiklash va uning voqelanishi


Download 329.72 Kb.
bet17/97
Sana27.10.2023
Hajmi329.72 Kb.
#1727998
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   97
Bog'liq
MAJMUA (sirtqi 5-kurs,sintaksis)

SB LSQini tiklash va uning voqelanishi.Boshqa lisoniy hodisa kabi SB LSQlarini tiklash va uning voqelanishi farqlanadi. SB LSQining voqelanishi «lison-nutq» yo’nalishida bo’lib, bu yo’nalish umumiylikdan oraliq ko’rinish orqali xususiylikka – nutqiy hodisaga qarab boradi. Masalan;
[ W - W]

[Wmorfologik vosita - Wmorfologik vosita]


[ Wqaratqich kelishigi - W egalik qo’shimchasi]


[ Ismqaratqich kelishigi - Ismegalik qo’shimchasi]


[ Otqaratqich kelishigi - Otegalik qo’shimchasi]


[ Otatoqliqaratqich kelishigi - Otturdoshegalik qo’shimchasi]


[Karimning kitobi]


Bunda [W-W] umumiy lisoniy sintaktik qolip bo’lsa, [Otatoqliqaratqich kelishigi - Otturdoshegalik qo’shimchasi] – quyi lisoniy sintaktik qolip. Karimning kitobi hosilasi – ana shu LSQ asosidagi nutqiy SB.
[Wqaratqich kelishigi - Wegalik qo’shimchasi = qaratuvchi-qaralmish]. Qolipda a’zolar [W] belgisi bilan berilgan bo’lib, bu muayyan so’z turkumi belgisi emas. CHunki bunda [W] unsurini to’ldiruvchi a’zo sifatida turli xil mustaqil so’z turkumi qatnashishi mumkin. SHuningdek, bu LSQning quyi bo’linishi uning tegishli so’z turkumi tomonidan to’ldirilishi asosida bo’lib, ular quyidagilar:

  1. [Otqaratqich kelishigi - Otegalik qo’shimchasi=ot qaratuvchi+ot qaralmish] (kitobning varag’i);

  2. [Otqaratqich kelishigi - Cifategalik qo’shimchasi=ot qaratuvchi+sifat qaralmish](daraxtning mo’rti);

  3. [Sifatqaratqich kelishigi - Otegalik qo’shimchasi = sifat qaratuvchi + ot qaralmish] ((gulning) qizilining hidi);


  4. Download 329.72 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   97




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling