O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti
Download 455 Kb. Pdf ko'rish
|
mehribonlik uylari tarbiyalanuvchi osmirlarni manaviy-axloqiy sifatlarini shakillantirish tizimi.
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2.3. Tarbiyalanuvchi o’smirilarda ma’naviy-axloqiy sifatlarni shakllantirish omillari
- SHarq mutafakkirlarining asarlarida keltirilgan ijobiy ma’naviy-axloqiy sifatlar
- Sharq mutafakkirlarining asarlarida keltirilgan ijobiy va salbiy ma’naviy-axloqiy sifatlarning o’zaro qiyoslanishi
- Tarbiyalanuvchilarda ma’naviy-axloqiy sifatlarning shakllanganlik darajasi (ta’kidlovchi tajriba) Daraja ko’rsatkichlari
- III BOB. Mehribonlik uylari tarbiyalanuvchi o’smirlarini ma’naviy-axloqiy sifatlarini shakllantirishga oid tajriba–sinov ishlarining umumiy mohiyati
|
Bolalar uylari tarbiyalanuvchilarini ijtimoiylashtirish tarbiya va ta’lim ishlari o’zaro muvofiqlikda olib borilgandagina ta’minlanadi. Bolalar uylarining asosiy vazifalaridan biri tarbiyalanuvchi da ma’naviy- axloqiy sifatlarni shakllanirish sanaladi. Buning uchun ma’naviy- ma’rifiy munosabatlarini o’zida ifoda etuvchi tadbirlarni tashkil etish maqsadga muvofiqdir. Bunday tadbirlar jarayonida ular kattalarning kichiklar to’g’risida g’amxo’rlik qilishlari; kattalarga hurmat bilan munosabatda bo’lish; bir-biriga hurmat qilish; ota-onalar, oilaning katta a’zolari bilan samimiy munosabatda bo’lish; bir-birlarini tushunish hamda o’y-kechinmalarini hurmat qilish kabi fazilatlarni o’zlashtira olishlari lozim. 63
Mehribonlik uylarida ta’lim va ma’naviy-ma’rifiy ishlarning milliy qadriyatlar hamda tamoyillarga asoslanishiga erishishda quyidagilar vazifalarning ijobiy hal etilishi muhim ahamiyatga ega: - milliy tarbiyani yo’lga qo’yishning differantsial (tabaqaviy) pedagogik- psixologik dasturini yaratish; - tarbiyalanuvchilar ongiga milliy istiqlol g’oyasini singdirish ishlarini uzluksiz ravishda, ya’ni darsda, darsdan tashqari sharoitda izchil yo’lga qo’yish; - o’quv dasturlari, darslik, tavsiyanoma va qo’llanmalarda milliy mafkura, milliy istiqlol g’oyasi va milliy tarbiya masalalarini yetarlicha aks ettirish; - milliy tarbiyani bugungi kun talablari darajasida amalga oshirish uchun tarbiyaviy soatlar majmuasini ishlab chiqish. Mehribonlik uylarida tarbiyalanuvchilarni kasbiy faoliyatga yo’naltirishga qaratilgan amaliy ishlar quyidagi ikki yo’nalishda olib boriladi: 1. Axborot-ma’rifiy ishlar. 2. O’quvchilar bilan yakka tartibda ishlash, tashhis qilish, tuzatishlar kiritish va ko’mak berish maqsadida maslahatlar uyushtirish [16, 24]. Mehribonlik uylarida amaliy psixolog quyidagi vazifalarni bajara olishi lozim:
- boshqa mutaxassis (tarbiyachi, pedagog, defektolog, rahbar va hokazolar)larning bilimlarini, salohiyatini, qobiliyatini hurmat qilgan holda hamkorlikda ish olib borish; - zamonavaiy psixodiagnostika uslublaridan foydalanish qoidalari bilan doimo tanishishlari va muntazam malakalarini oshirishga e’tibor qaratish; - ish jarayonida e’tiborlilik, tashkilotchilik, javobgarlik hissi, anlitik aql, emotsional barqarorlik, obrazli eslash qobiliyati, yaxshi nutq, mantiqiy tafakkur, eruditsiya (keng ma’lumotga ega bo’lish), chidamlilik kabi kasbiy sifatlarga ega bo’lish; - kasbdagi umumiy axloqiy me’yorlar, ya’ni shaxsga hurmat bilan qarash, inson huquqlarini himoya qilish, tarbiyalanuvchilarga nisbatan samimiy bo’lish,
64
psixologik uslublarni qo’llashda va suhbat jarayonida ehtiyotkor, faoliyat jarayonida esa qat’iyatli bo’lish va maqsadga erishish kabi tamoyillarga asoslanib ish ko’rish [25]. O’smirlik yoshi tarbiyalanuvchilarida: axloqlilik, halollik, rostgo’ylik, bilimlilik, mehnatsevarlik, xushmuomalalilik, sabr-qanoatlilik, sadoqatlilik, kamtarlik, adolatparvarlik, mehribonlik, burchga sodiqlik, vatanparvarlik, va’daga vafo qilish, rahm-shafqatlilik, mehmondo’stlik, jamoaviylik, kattalarni hurmat qilish, kichiklarni izzat qilish, aqllilik, hayo, g’urur, andisha, intizomlilik, tartiblilik, mas’uliyatlilik, intiluvchanlik, qat’iyatlilik, irodali bo’lish, ko’ngilchanlik, jur’atlilik, botirlik, bosiqlik, hissiyotga berilmaslik, o’zini tutish, o’zini baholash, o’zini tarbiyalash. O’smirinlik yoshi tarbiyalanuvchilarida: axloqlilik, halollik, e’tiqodlilik, nafsga berilmaslik, rostgo’ylik, bilimlilik, mehnatsevarlik, xushmuomalalilik, sabr- qanoatlilik, vafodorlik, sadoqatlilik, insonparvarlik, oliyjanoblilik, muruvvatlilik, kamtarlik, adolatparvarlik, mehribonlik, burchga sodiqlik, vatanparvarlik, va’daga vafo qilish, bag’rikenglik, oilaparvarlik, rahm-shafqatlilik, mehmondo’stlik, atrofdagilarga g’amxo’rlik qilish, jamoaviylik, kattalarni hurmat qilish, kichiklarni izzat qilish, zukkolik, hayo, g’urur, andishalilik, axloqiy poklik, intizomlilik, tartiblilik, mas’uliyatlilik, irodali bo’lish, intiluvchanlik, qat’iyatlilik, ko’ngilchanlik, jur’atlilik, mardlik, botirlik, keng fe’llik, bosiqlik, hissiyotga berilmaslik, o’zini tutish, o’zini baholash, o’zini tahlil qilish, o’zini nazorat qilish, o’zini boshqarish, o’zini tarbiyalash. Yuqorida keltirilgan ijobiy xislat va salbiy illatlarga tayangan holda aytish mumkinki, Mehribonlik uylari tarbiyalanuvchi o’smirlarida ma’naviy-axloqiy sifatllarni tarbiyalashda ularga nafaqat o’zga shaxslar, shu bilan birga kishilar jamoasi (jamiyat) uchun foydali bo’lgan xatti-harakatlarni sodir etish, aksincha, zarar yetkazuvchi ishni qilmaslik, faoliyatni tashkil etmaslik zarurligini tushuntirish maqsadga muvofiqdir. Jamiyat tomonidan muayyan axloqiy me’yor, mezonlar tan olinar ekan, uning negizida shaxs, jamoa manfaatlarini himoya qilish, sha’ni, qadr-qimmatini yerga urmaslik, obro’sini to’kmaslik, haq-huquqlarini 65
poymol qilmaslik talabi yotadi. Shu bois tarbiyalanuvchilarning ma’naviy-axloqiy ongining tarkib topishi, rivojlanib borishi natijasida ular jamiyatda ustuvor bo’lgan axloq mezonlaridan xabardor bo’lib boradilar, har bir xatti-harakatida ularga amal qilishni o’rganadilar. Tarbiyalanuvchilar tomonidan ijtimoiy axloqiy mezon, me’yorlarning o’zlashtirilishi murakkab jarayon bo’lib, u: 1) axloqiy mezonlar asosida shakllangan tartib-qoidalardan xabardor bo’lish; 2) ularning mohiyatini anglash; 3) ma’naviy-axloqiy qoidalarga rioya qilish; 4) o’z xatti-harakatlarini ijtimoiy axloqiy tartib-qoidalar asosida tahlil qilish; 5) ma’naviy-axloqiy qoidalarga rioya etishda yo’l qo’yilgan xatolarni anglash va ularni tuzatish tarzida amalga oshadi. Ma’naviy-ma’rifiy ishlar jarayonida tarbiyalanuvchilar ishtirokida “O’zbek xalq maqollarida ijtimoiy munosabatlar mazmunining aks etishi” mavzusida kichik tadqiqot amalga oshirildi. Shunday qilib, tadqiqot jarayonida ma’naviy-ma’rifiy ishlar tizimini ishlab chiqish tarbiyalanuvchilarni ijtimoiy hayotga samarali tayyorlash imkonini berdi. Ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar sirasida treninglar, bahs-munozaralar, kichik tadqiqotlar, shuningdek, bellashuvlarning o’rin olganligi tarbiyalanuvchilarning ijtimoiy hayotga tayyorlikni ifodalaydigan amaliy ko’nikma va malakalarga ega bo’lishlarini ta’minladi.
Mehribonlik uylari tarbiyalanuvchilarini ijtimoiy hayotga tayyorlashda ularning ma’naviy-axloqiy xislatlarga ega bo’lishlariga alohida e’tibor qaratish maqsadga muvofiqdir. Zero, tarbiyalanuvchilar ham teng huquqli a’zo sifatida jamiyat tomonidan tan olingan axloq mezonlariga rioya etishlari lozim. Xo’sh, axloq mezonlari o’zi nima? Bugungi kun talabidan kelib chiqqan holda Mehribonlik uylarining tarbiyalarida qanday ma’naviy-axloqiy xislatlarni
66
shakllantirish taqozo etiladi? Ana shu maqsadni amalga oshirishga yo’naltirilgan pedagogik faoliyat mohiyatida nimalar aks etishi kerak? Quyida shu kabi savollar yuzasidan so’z yuritiladi. Insoniyatning fikrlay boshlashi, yaxshi-yomonni ajrata olishi muayyan jamiyatda kishili munosabatlarini tartibga soladigan axloq mezonlari, qoidalarning ishlab chiqilishiga zamin yaratdi. “Axloq (lotin. “moralis” – qoidaga, xulq-atvorga, urf-odatga taalluqli, axloqli) kishilar orasidagi munosabatlarni tartibga solishning o’ziga xos usuli, u yoki bu jamiyatda qabul qilingan va rioya qilinishi lozim bo’lgan tartib, odob, o’zaro munosabat hamda muloqotning qonun-qoidalari, mezonlar” [26, 32]; “ijtimoiy ong shakllaridan biri bo’lib, muayyan jamiyatda yashovchi kishilar amal qilishi zarur bo’lgan ma’lum xatti-harakat qoidalari yig’indisidir”. Manbalarda, shuningdek, axloq yig’indisi har bir inson tan oladigan etik qadriyat; inson mavjudligining o’z-o’zini tarbiyalash, tartibga solish va boshqarishning o’ziga xos usuli [27] sifatida ham ta’riflanadi. “Axloq kishilar xulq-atvorlari, muloqotlari, munosabatlarining yozilmagan, lekin jamiyat tomonidan qabul qilingan hamda qo’llab-quvvatlanadigan “oltin qoidalar”ni ifodalab, odamlarning bir-birlariga, jamiyatga, davlatga, xalq mulkiga, oilaga, ishlab chiqarish vositalariga, mehnat mahsulotlari va shu kabilarga munosabatni muayyan tartibga soladigan xatti-harakat qoidalari tizimida namoyon bo’ladi” [11, 24]. Mazkur masala yuzasidan ma’lumot beruvchi manbalarda bildirilgan fikrlarni quyidagi tarzda umumlashtirish mumkin: 1) axloq ijtimoiy shaxslararo munosabatlarni tartibga soladi; 2) shaxslararo munosabatlar mazmunini belgilashga xizmat qiladi; 3) ma’naviy-axloqiy me’yor (mezon)lar xuddi qonun, huquqiy me’yorlar kabi yozma ravishda tartibga solinmaydi; 4) axloq jamoatchilik fikri bilan boshqariladi; 5) shaxsning ma’naviy-axloqiy mezonlarga rioya qilishi uning milliy-ma’naviy qadriyatlarga munosabatini, jamiyatdagi o’rni va rolini, shuningdek, dunyoqarashini belgilaydi; 67
6) axloq shaxsga xos xislatlarning muhim tomonini ifodalaydi; 7) shaxsning umumjamiyat tomonidan tan olingan qadriyatlarini, ya’ni boshqalar sub’ektlarning haq-huquqlarini tan olish, ular bilan kelishish, jamoada o’zini tuta bilish kabilarni o’zida aks ettiradi. Jamiyatda har bir shaxsning axloqqa bo’lgan munosabati ularning axloqiy ongga egaliklari bilan belgilanadi. Axloqiy ong o’z navbatida axloqiy xatti- harakatlar va munosabatlarning ifodasi hisoblanadi. Axloqiy his-tuyg’u, iroda, aql- zakovat, intuitsiya, xayol va xotira kabilar axloqiy ong tarkibini tashkil qiladi. Tarixiy va nazariy tahlil insoniyat tomonidan asrlar davomida shaxslararo munosabatlarda ularning muvaffaqiyatini ta’minlashga xizmat qiluvchi ma’naviy- axloqiy xislatlarni belgilab olishga nisbatan jiddiy yondashilgan. O’zbek xalqining tarixiy taraqqiyoti jarayonida ham bu yo’ldagi amaliy harakatlar tashkil etilgan hamda nazariy g’oyalar shakllantirilgan. Kishilik taraqqiyotining turli davrlarida axloqiy mezonlarning belgilanishi turlicha kechgan. Garchi turli ijtimoiy tuzumlar davrida axloqiy mezonlarning belgilanishiga nisbatan yondashuvlarda qisman o’ziga xoslik mavjud bo’lgan bo’lsa-da, biroq axloqiy xatti-harakatlarning in’ikosi sifatida ayrim mezonlar barcha davrlar uchun birdek ahamiyat kasb etgan. Jumladan, tabiiy borliqqa nisbatan oqilona yondashish, tabiatni asrab-avaylash, kishilarga yaxshilik qilish, ularga yomonlik qilishdan saqlanish, zimmadagi burch va majburiyatni sidqidildan ado etish, mas’uliyatni his qilish, shaxsiy manfaatlarni umumjamoa manfaatlaridan ustun qo’yish, Vatanni himoya qilish, o’zi mansub qabila, millat yoki elatning baxt-saodati uchun kurashish kabilar shular jumlasidandir. Zardushtiylik dinining muqaddas kitobi “Avseto”da shaxsga xos barcha axloqiy xislatlar negizini ezgu fikr, ezgu so’z va ezgu amal tashkil qiladi. Islom dini g’oyalariga ko’ra esa halollik, savob, iymon, nafsga berilmaslik, rostgo’ylik va bilimlilik barcha axloqiy xislatlarning asosi sifatida e’tirof etilgan. Aksincha, harom, gunoh, iymonsizlik, havoyi nafga berilish, yolg’onchilik va bilimsizlik barcha yovuzliklarni keltirib chiqaruvchi omil deya baholangan. Islom dining muqaddas kitobi – “Qur’oni karim” hamda payg’ambar Muhammad a.s.v.ning 68
sunnatlari bo’lgan hadislarda axloqiylikning muhim belgilari sifatida ifodalangan xislatlar ijtimoiy taraqqiyotning keyingi bosqichlarida ham izchil o’rganilgan. Axloq mezoni o’rganish, uning tarkibiy tuzilmasini tahlil etish masalasi G’arbda bo’lgani kabi SHarqda ham mutafakkirlarning e’tiborini o’ziga tortib kelgan. Jumladan, Abu Rayhon Beruniy, Abu Nasr Forobiy, Abu Ali ibn Sino, Unsurul-Moaliy Kaykovus, Ahmad Yugnakiy, Alisher Navoiy, Jaloliddin Davoniy, Husayn Voiz Koshifiy, Muhammad Sodiq Qoshg’ariy hamda Abdulla Avloniylarning asarlarida ham shaxs qiyofasida aks etuvchi axloqiy xislatlar tartiblangan. Jumladan, Sharq mutafakkirlari (Abu Rayhon Beruniy [30], Abu Ali ibn Sino, Alisher Navoiy, Abdulla Avloniy [21-22]lar)ning asarlarida ma’naviy- axloqiy xislatlar sifatida quyidagilar keltiriladi 1-jadval): 1-jadval SHarq mutafakkirlarining asarlarida keltirilgan ijobiy ma’naviy-axloqiy sifatlar Abu Rayhon Beruniy Abu Ali ibn Sino Alisher Navoiy Abdulla Avloniy Axloqiylik To’g’rilik Odillik O’zini vazmin tutish Insof
Kamtarlik Lutf
Sobitqadamlik Ehtiyotkorlik Saxiylik Saxovatlilik Muruvvatlilik Halollik Bilimlilik Aqllilik Donolik
Axloqlilik Jasurlik Mardlik Adolatparvarlik Qanoatlilik CHidamlilik Ehtiyotkorlik Ziyraklik Saxiylik Sadoqatlilik Uyatchanlik Sofdillik Aqllilik Farosatlilik Axloqiy poklik Sabrlilik Qanoatlilik Saxiylik Himmatlilik Muruvvatlilik To’g’rilik Rostgo’ylik Tavoze’lik Odoblilik Mehnatevarlik Vijdonlilik Aqllilik Diyonatlilik Sarishtalik G’ayratlilik Iymonlilik SHijatlilik Qanoatlilik Bilimlilik Sabrlilik Yumshoqlik Intizomlilik Vijdonlilik Vatanparvarlik Haqgo’ylik 69
Haqgo’ylik Mehnatsevarlik Ozodalik Tartiblilik Hayoli bo’lish Didli bo’lish Latofatlilik SHirinsuxanlik Adolatlilik Tadbirkorlik Olijanoblilik Bilimlilik Do’stlik Hamkorlik Rahm-shafqatlilik Bosiqlik Do’stlik Hamkorlik Xushxulqlilik Bilimlilik Mehribonlik Oilaparvarlik Mehnatsevarlik Barkamollik Zukkolik Qobiliyatlilik Insoflilik Saxovatlilik Kamtarlik Hayolilik Muruvvatlilik Ko’ngli ochiqlik Vafodorlik Hilmlik
(yumshoqlik) Insoniylik Nafsga berilmaslik Adolatparvarlik Ijodkorlik Oqillik Iffatlilik Hayolilik Zukkolik Tejamkorlik G’ururlilik Oqibatlilik Itoatgo’ylik Xayrixohlik Munislik Sadoqatlilik Adolatparvarlik Muhabbatlilik Olijanoblilik Kechirimlilik
Qadimgi yozma manbalar va mutafakkirlarning axloqiy qarashlariga tayangan holda ma’naviy-axloqiy sifatlar va ularga zid bo’lgan illatlarning tartibini shakllantirish mumkin (2-jadval): 2-jadval
Ma’naviy-axloqiy xislatlar Axloqsizlikni ifodalovchi illatlar Axloqlilik Halollik E’tiqodlilik Me’da to’qligi Rostgo’ylik Bilimlilik Mehnatsevarlik Kattalarni hurmat qilish
Kichiklarni izzat qilish
Zukkolik Hayo
Andisha Axloqsizlik Harom luqma yeyish
E’tiqodsizlik Badnafslik berilish Yolg’onchilik Bilimsizlik Kichiklarni izzat qilmaslik Baxillik Johillik Zinokorlik Ta’magirlik Andishasizlik
70
Xushmuomalalilik Sabr-qanoatlilik Vafodorlik Sadoqatlilik Oliyjanoblilik Muruvvatlilik Kamtarlik Adolatparvarlik Insonparvarlik Mehribonlik Burchga sodiqlik Vatanparvarlik Va’daga vafo qilish Bag’rikenglik Rahm-shafqatlilik Mehmondo’stlik Bolajonlik Etim (beva)larga g’amxo’rlik Oilaparvarlik Jamoaviylik
G’urur Axloqiy poklik Intizomlilik Tartiblilik Mas’uliyatlilik Intiluvchanlik Qat’iyatlilik Irodali bo’lish Ko’ngilchanlik Jur’atlilik Mardlik Botirlik Keng fe’llik Bosiqlik Hissiyotga berilmaslik O’zini tutish O’zini baholash O’zini tahlil qilish O’zini nazorat qilish O’zini boshqarish O’zini tarbiyalash
Qo’rslik Sabrsizlik (qanostsizlik) Vafosizlik Hiyonat
Manmanlik Xudbinlik Hasadgo’ylik G’iybatchilik Ochko’zlik Xasislik Nafsga berilish Adolatsizlik Qahri qattiqlik Vahshiylik Va’daga vafosizlik Atrofdagilarni yoqtirmaslik SHafqatsizlik Bolalarni yoqtirmaslik Nodonlik Etim (beva)larni kamsitish Hayosizlik Kattalarga hurmatsizlik Intizomsizlik Tartibsizlik Mas’uliyatsizlik Dangasalik, yalqovlik Qat’iyasizlik Irodasizlik Diydasi qattiqlik Jur’atsizlik Qo’rqoqlik Fe’li torlik Engiltaklik Jizzakilik Qaysarlik O’zini tuta olmaslik O’zini baholay olmaslik O’zini tahlil qila olmaslik O’zini nazorat qila olmaslik O’zini boshqara bilmaslik O’zini tarbiyalay olmaslik
71
Mehribonlik uylari tarbiyalanuvchi o’smirlarida ma’naviy-axloqiy sifatlarni shakllantirishga qaratilgan pedagogik faoliyatni tashkil etishdan avval ular haqida aniq tasavvurga ega bo’lish talab etiladi. Mehribonlik uylari tarbiyalanuvchi o’smirlarida ma’naviy-axloqiy xislatlarni shakllantirishda yuqoridagi jadvalda keltirilgan ijobiy xislatlarni tarbiyalash, aksincha, salbiy illatlarga ega bo’lishlarining oldini olish muhim ahamiyatga ega.
Tajriba
n 1 = 25 nafar 4 17,6
8 33,9
13 48,5
Nazorat n 2 = 29 nafar 3 14,9 7 31,3
19 53,8
Jadvalning ko’rsatkichlari dastlabki o’rganish o’smirlarida ma’naviy-axloqiy sifatlarni shakllanish darajasi bugungi kun talablariga muvofiq yuqori emasligi ko’rsatdi. Bu esa shakllantiruvchi tajriba bosqichida yuqori samaradorlikka erishish imkonini beradigan maxsus metodikani ishlab chiqish va uni sinovdan o’tkazish maqsadga muvofiqligi taqozo etadi. Tadqiqotni olib borish davrida Mehribonlik uylari o’smirlarida ma’naviy-axloqiy sifatlarni shakllantirishdning barcha jihatlarini inobatga olgan holda maxsus metodika ishlab chiqildi. Mazkur metodikani muassasalar amaliyotiga tadbiq etish va uning samaradorligi xususida ishning keyingi boblarida so’z yuritiladi.
72
Ikkinchi bob bo’yicha xulosalar 1. Tajriba-sinov ishlarini tashkil etishga tizimli yondashuv ko’tilgan natijalarni qo’lga kiritish imkonini berdi. 2. Tadbirlarning muayyan texnologik loyihalarga asoslanganligi ular samaradorligini oshirish bilan birga, tarbiyalanuvchilarning qiziqish va faolliklarini ta’minladi. 3. Tadqiqot jarayonida ma’naviy-ma’rifiy ishlar tizimini ishlab chiqish tarbiyalanuvchilarni ijtimoiy hayotga samarali tayyorlash imkoniyatini yaratdi. 4. Ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar sirasida treninglar, bahs-munozaralar, kichik tadqiqotlar, shuningdek, bellashuvlarning o’rin olganligi tarbiyalanuvchilarning ijtimoiy hayotga tayyorlikni ifodalaydigan amaliy ko’nikma va malakalarga ega bo’lishlarini ta’minladi.
73
III BOB. Mehribonlik uylari tarbiyalanuvchi o’smirlarini ma’naviy-axloqiy sifatlarini shakllantirishga oid tajriba–sinov ishlarining umumiy mohiyati 3.1. Tajriba-sinov ishlari metodikasining mazmuni va mexanizmi Mehribonlik uylari tarbiyalanuvchi o’smirlarini ma’naviy- axloqiy sifatlarini shakllantirishning ustuvor tamoyillari va nazariy g’oyalarini amaliyotga tatbiq etish hamda mazkur faoliyat natijasini o’rganish maqsadida sinov ishlari tashkil etildi. Tajriba maydonlari sifatida Farg’ona vodiysi viloyatlari Andijon va Namangan viloyatlarida joylashgan Mehribonlik uylari tanlandi. Tajriba maydoni bo’lgan Mehribonlik uylaridan sinov ishlariga jalb etilgan respondent- tarbiyalanuvchilarning soni jami 61 nafarni tashkil etdi (3.1-jadval): 3. 1-jadval
Download 455 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|