O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti

7-mavzu. Xromosoma nazariyasi. Oʻzgaruvchanlik qonuniyatlari. (2 soat)
Irsiyatning xromosoma nazariyasining yaratilishi. T.Morgan va uning shogirdlari ishlari. Erkak va urgʻochi jinslarning kariotiplari. Gomogamet va getyerogamet jinslar. Jinsni belgilash xillari: progam, epigam va singam. Jins boʻyicha ajralish. Jinsning belgilanishida tenglik nazariyasi. K. Bridjes ishlarining mohiyati. Jins nisbatining amalda oʻzgarishi va kerakli jinsli organizmlar olish. Jins bilan birikkan belgilarning naelga utish. T.Morgan tajribasi. Bu krnunyatdan xal k xujaligida foydalanish (ipak qurtida V.A.Strunnikov ishlari misolida). Jins bilan birikkan kasalliklar va ularning naslga berilishi. Oʻzgaruvchanlik va uning xillari. Fenotipik va genotipik oʻzgaruvchanlik. Modifikatsion va mutatsion oʻzgaruvchanlik. Tabiiy va sun’iy mutatsiyalar. GDe Frizning mutatsion nazariyasi va uning mohiyati. N.I.Vavilovning irsiy oʻzgarushanliknng gomologik qatorlar qonuni. Genotipik oʻzgarishga koʻra mutatsiya klassifikasiyasi. Mutagenlar va ularning klassifikatsiyasi. Nuqta yoki gen mutatsiyasi. Xromosoma ichidagi oʻzgarishlar (inversiya, deletsiya). Xromosomalar aro oʻzgarishlar-translokatsiya. Xromosoma sonining oʻzgarishi (poliploidiya, gaploidiya, geterogloidiya yoki aneuploidiya). Jinsiy xujayralarda hosil boʻlgan generativ mutatsiya. Spontan va indusirlangan mutasiyalar.
8-mavzu. Poliplodiya va gaploidiya. Geterozis va sitoplazmatik irsiyat. (2soat)
Poliplodiya haqida tushuncha va uning xillari. Xromosoma soni ortishining moddiy asosi. Meyotik, zigotik va mitotik poliploidiya. Allopoliploidiya va avtopoliploidiya olish usulari. Gaploidiya. Gaploidlar klassifikasiyasi. Gaploid organizmlarni sun’iy hosil qilish usullari. Poliploidiyaning evolyusiya va seleksiya ishidagi ahamiyati. Uzoq shakllarni duragaylashda poliplodiyadan foydalanish. Geteroploidiya. Monosomik va trisomik organizmlarning hosil boʻlishi.Turli xildagi ploidli oʻsimliklar olish va ularning ahamiyati. Inbriding va autbriding haqida tushuncha. Inbriding va geterozis. Inbridingning biologik va genetik asoslari. Chetdan changlanuvchi oʻsimliklarda inbriding. Inbred minimum, inbred depressiya va uning ta’sirini pasaytirish yoʻllari.Geterozis hodisasi va uning xillari. Geterozisning namoyon boʻlish xususiyatlari. Geterozis samaradorligining pasayish sabablari va uni mustahkamlash yoʻllari. Geterozisdan oʻsimaikshunoslik va chorvachilikda foydalanish. Sitoplazmatik irsiyat va uning molekulyar asoslari. Sitoplazmatik erkak pushtsizligi hodisasi (SEP). Geterozis olishda SEPdan foydalanish.