O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti «kasbiy ta’lim»

8-MA`RUZA: AYRIM XOLLARDA ISSIQLIK BERISH KOEFFITSIYENTINI ANIQLASHGA BOG‘LIQ TENGLAMALAR


Ma’ruzada yoritiladigan savollar:

1. 
   Quvurlarda majburiy oqimda issiqlik berish
   
2. 
   Erkin harakatlanishda issiqlik berilishining xisob formulalari.
   

Quvurlarda majburiy oqimda issiqlik berish

Suyuqlik quvur bо‘ylab harakatlanganda oqimga qarshilik kuchlari ta’sirida butun quvur kо‘ndalang kesimi va uzunligi bо‘ylab suyuqlik harakati о‘zgarib boradi. Suyuqlik oqimi turbulent va laminar holatda bо‘lishi mumkin. Suyuqlikning fizik xususiyatlari о‘zgarishi tufayli laminar oqimda noizotermik harakatda ikkita holat bо‘lishi mumkin – qovushqoq va gravitatsion qovushqoq.

Bunday harakatlar uchun issiqlik berish qonunlari har xil va ular har xil mezon tenglamalari orqali izohlanadi.
Laminar gravitatsion – qovushqoqlik holatda harakatlanayotgan issiqlik tashuvchining о‘rtaga issiqlik berish koeffitsiyentini taxminiy qiymatini quyidagi formula orqali hisoblash mumkin:
(1)
bu yerda quvur uzunligi ning diametri d ga nisbatini hisobga oluvchi tuzatma. ning kattalikka bog‘liq ravishdagi qiymatlari jadvalda kо‘rsatilgan. О‘xshashlik mezonlaridagi indeks suyuqlikni yoki devorni о‘rtacha haroratlarga tegishli ekanliklarini kо‘rsatadi. (s – devor; j –suyuqlik).
Suyuqlik turbulent harkatlanganda, bо‘lsa, issiqlik berish koeffitsiyentini о‘rtacha qiymati  ni quyidagi formula orqali topish mumkin.
(2)
devordagi suyuqlikni о‘rtacha harorati bо‘yicha olinadi.
Tо‘g‘ri tekis quvurda turbulent harakat qilayotgan gazning issiqlik berish koeffitsiyentini quyidagi formula orqali hisoblash mumkin.
(3)
Agar bо‘lsa, va bо‘lsa, ga teng bо‘ladi.
Agar quvur diametri dumaloq bо‘lmasa yoki ilonsimon shaklda bо‘lsa hisoblashda bu e’tiborga olinishi kerak.