O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti sug’urta nazariyasi va amaliyoti

Moliyaviy risklar, pul mablag‘larini yo‘qotish ehtimolligi bilan bog‘liq. 
Moliyaviy risklar ikki turga bo‘linadi: pulning xarid quvvati bilan bog‘liq bo‘lgan 
risklar va sarmoyalarni qo‘yish bilan bog‘liq bo‘lgan risklar (investitsion risklar). 
Pulning xarid quvvati bilan bog‘liq bo‘lgan risklar quyidagi xillardan iborat: 
 inflyatsion; 
 deflyatsion; 
 valyuta; 
 likvidlik. 
Investitsion risklar quyidagilardan iborat: 
> boy berilgan naf riski – bu qandaydir amalni (misol uchun, sug‘urtalash, 
xedjirlash, investitsiya va sh.k.) bajarilmasligi natijasida bilvosita moliyaviy zarar 
(foyda ololmaslik)ga olib keluvchi risk; 
> daromadlarni pasayish riski portfelli investitsiyalar, omonatlar va kreditlar 
bo‘yicha foizlar va dividendlar hajmining kamayishi natijasida yuzaga kelishi 
mumkin.
Daromadlilikni pasayish riski quyidagi xillardan iborat:
♦ foiz risklari – tijorat banklari, kredit muassasalari, investitsion institutlar 
tomonidan jalb qilingan mablag‘lari bo‘yicha to‘layotgan foizlarining taqdim 
etilayotgan kreditlar bo‘yicha foiz stavkalaridan ko‘tarilib ketishi natijasidagi 
yo‘qotishlar xavfi. 
♦ kredit riski – qarz oluvchi tomonidan asosiy qarzini va tegishli foizlarni 
to‘lanmaslik xavfi. Shuningdek kredit risklariga qimmatli qog‘ozlarni muomalaga 

---

57 
chiqargan emitentning ular bo‘yicha foizlarni yoki asosiy qarz summasini to‘lay 
olmaslik holatiga kelib qolish riski ham kiradi. Bevosita moliyaviy risklar quyidagi 
xillarga bo‘linishi mumkin: birja riski, selektiv risk, bankrotlik riski hamda kredit 
riski. 
Sug‘urtada barcha risklar ikki guruhga bo‘linadi: sug‘urtaviy va 
nosug‘urtaviy (sug‘urta shartnomasiga kiritilmagan). Sug‘urtaviy risk – bu 
sug‘urta hodisasini ro‘y berish ehtimolligi va ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararning 
miqdoriy hajmi nuqtai nazaridan baholanishi mumkin.

---

58 
1-rasm. Risklarning tasnifiy tizimi