O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti qishloq xo‘jalik mahsulotlari sifatini baholash

NAZORAT SAVOLLARI
1. Sabzavotlarga to‘q sariq yoki sariq, ba’zida qizil rang beradigan pigmentlar guruhi qanday moddalar deyiladi?
2. Fermentlar nechta sinfga bo‘linadi?
3. Vitaminlarni eritish qobiliyatiga qarab necha guruhga bo‘linadi?


6-AMALIY MASHG‘ULOT


MAHSULOTLARNING FIZIK, KIMYOVIY VA BIOLOGIK XOSSALARINI VA SIFATINI ANIQLOVCHI KO‘RSATKICHLARNI O‘RGANISH


Ishdan maqsad: Mahsulotlarning fizik, kimyoviy va biologik xossalarini va sifatini aniqlovchi ko‘rsatkichlarni o‘rganish.
Iste’mol xususiyatlari va ko‘rsatkichlari nomenklaturasi - bu iste’mol tovarlarining sifat xususiyatlarini belgilovchi xususiyat va ko‘rsatkichlar yig‘indisidir. Sifat ko‘rsatkichlarining assortimenti mahsulot maqsadiga bog‘liq. Nomenklatura doirasida iste’molchi xususiyatlari va ko‘rsatkichlari quyidagi guruhlarga bo‘linadi: maqsad, ishonchlilik, ergonomik, estetik, ekologik, xavfsizlik (2-rasm).
Maqsad ko‘rsatkichlari tovarlarning (mahsulotlarning) fiziologik va ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish qobiliyatini tavsiflaydi. Maqsad tovarlarning belgilovchi xususiyatlaridan birini anglatadi.
Agar mahsulot o‘z maqsadi bo‘yicha iste’molchini qoniqtirmasa, boshqa xususiyatlar uning uchun jozibadorligini yo‘qotadi.
Maqsad ko‘rsatkichlari qondiriladigan ehtiyojlarga qarab kichik guruhlarga bo‘linadi: funktsional, ijtimoiy, tasniflash va universal maqsadlar.
Funktsional xususiyatlar tovarlarning asosiy funktsiyalarini bajarish qobiliyatini aks ettiradi. Xususiyat va ko‘rsatkichlarning ushbu kichik guruhi ko‘pincha fiziologik ehtiyojlarni qondiradi. Shunday qilib, barcha oziq-ovqat mahsulotlari uchun funktsional maqsadni belgilovchi xususiyatlar energiya va biologik qiymatdir.
Ijtimoiy maqsadli xususiyatlar - tovarlarning individual yoki ijtimoiy ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish qobiliyati. Ijtimoiy maqsadning ko‘rsatkichlari ko‘pincha tovarlarning tashqi ko‘rinishi, alohida komponentlarning tarkibi va mazmuni hisoblanadi. Ko‘pincha bu ko‘rsatkichlar faqat sifat jihatidan o‘lchanishi mumkin va iste’molchi tomonidan mahsulotning psixologik va fiziologik idroki bilan bog‘liq. Uzoq vaqt davomida nisbiy barqarorligi bilan ajralib turadigan funktsional ko‘rsatkichlardan farqli o‘laroq, ijtimoiy ko‘rsatkichlar (moda, uslub, mahsulot imidji) sezilarli o‘zgarishlarga, ba’zan esa nisbatan qisqa davrlarga duchor bo‘ladi.