О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti
Download 0.76 Mb. Pdf ko'rish
|
informatika va axborot texnologiyalari
- Bu sahifa navigatsiya:
- Topshiriqning bajarilishi
- IV.Foydalanilgan adabiyotlar rо‘yxati
|
5- topshiriq. MS Excel dasturi yordamida tenglamalar sistemasini yeching:
= + − − + − − = + − − − + − = + + − + − − = − + + − − − = + − + + − + = + + − − + + − = + − + − + − 8 11 5 2 3 20 8 2 3 1 2 5 9 5 2 3 4 4 8 7 9 14 2 7 4 8 3 3 2 6 5 10 4 5 7 3 2 7 6 4 3 2 1 7 6 5 4 3 2 1 7 5 4 3 2 7 6 5 4 3 2 1 7 6 5 4 3 2 1 7 6 5 4 3 2 1 7 6 5 4 3 2 1 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
Topshiriqning bajarilishi: Tenglamalar sistemasini no’malumlar soni ko’p yoki kam bo’lishiga bog’liq bo’lmagan va tenglamalar soniga teng bo’lgan holatda teskari matrisa usulidan foydalanib amaliy dasturlar yordamida yechish qulay hisoblanadi. Jumladan MS EXCEL dasturi yordamida berilgan sistemani yechish jarayoni bilan tanishib chiqamiz: MS EXCEL dasturini yuklaymiz va hosil bo’lgan ishchi maydonga tenglamalar sistemasining koeffitsyentlari va ozod hadlarini tartib bo’yicha kiritamiz: PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
32
B3:H11 diapazonni belgilab CTRL tugmasini bosgan holda B12:H18 diapazonni belgilaymiz:
«Вставка» menyusidan «Функция» bandini tanlaymiz va «Математические» kategoriyasidan «МОБР» funksiyasini tanlaymiz:
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
33
OK tugmasini bosamiz va quyidagi muloqat oynasi hosil bo’ladi:
«Массив1» qatoriga B3:H11 diapazonni belgilab kiritamiz va OK tugmasini bosmasdan CTRL+SHIFT+ENTER tugmalarini bir vaqtda mos ravishda bosamiz. Natijada teskari matrisa elementlari hisoblanadi: PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
34
J3:J9 dipazonni belgilab CTRL tugmasini bosgan holda J12:J18 diapazonni belgilaymiz. «Вставка» menyusidan «Функция» bandini tanlaymiz va «Математические» kategoriyasidan «МУМНОЖ» funksiyasini tanlaymiz:
OK tugmasini bosamiz va quyidagi muloqat oynasi hosil bo’ladi: PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
35
«Массив1» qatoriga B12:H18 diapazonni, «Массив2» qatoriga J3:J9 diapazonni belgilab kiritamiz va OK tugmasini bosmasdan CTRL+SHIFT+ENTER tugmalarini bir vaqtda mos ravishda bosamiz. Natijada sistema yechimi hisoblanadi:
X1= -7,84326 X2= 3,070853 X3=
-8,07481 X4=
-17,5042 X5= 9,198097 X6= -10,0868 X7= -3,84582
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
36
III.Xulosa Xulosa qilib, shuni aytish mumkinki,,Assimbler tili boshlang‘ich tillardan biri bо‘lib,Assembler tilida dasturlarni yozish uchun kompyuterning barcha tarmoqlarning tuzilishlarini bilish kerak. Kompyuterning asosida bit va bayt tushunchalari mavjud. Ular yordamida kompyuterning xotirasidagi komandalar va ma’lumotlar kо‘rsatiladi.Dasturlar mashinaviy kodlar kо‘rinishida ma’lumotlarni aniqlash segmentlaridan tashkil topgan. Bu segmentlar mashina buyruqlari va adreslarini saqlovchi steklardir. Arifmetik amallarni, ma’lumotlarni yuborish va adreslash uchun kompyuterda bir necha registrlar mavjud.Asturni bajarish uchun kompyuter vaqtincha shu dasturni va ma’lumotlarni operativ xotirasiga yozadi, vaqtinchalik hisob qilish uchun kompyuterda bir nechta registrlar bor. Bit bu- kompyuterning minimal axborot birligidir. Bit о‘chirilgan (qiymati “0”) yoki о‘z ichiga olingan bо‘lishi mumkin (qiymati “1”). Bitlar guruxidan farqli ravishda yolg‘iz bit kо‘p axborotlarni kо‘rsatmaydi. Sakkizta bit bir bayt bо‘ladi. Ulardan sakkiztasi ma’lumotlarni saqlaydi, bittasi yesa - juftlikni nazorat yetadi (tekshiradi) . Ulardan sakkizta bitlar ikkilik arifmetik hisoblashga asoslarini ta’minlaydilar va belgilarni keltirib chiqaradi (harflar yoki “*” belgisi) Sakkiz bit 256 о‘chirilgan va о‘z ichiga olingan xolatlar kombinasiyasini beradi: “Hamma о‘chirilgan” dan (00000000) “hamma о‘z ichiga olingan” gacha (11111111) . Masalan о‘chirilgan “A” harifini kо‘rsatish uchun va о‘z ichiga olingan bitlarning birikmasi “*” belgisiga yesa- 00101010 kompyuterning xotirasida har bir baytda о‘zining birdan bir adresi bor (noldan boshlang).О‘z ichiga olingan baytning bitlari soni doim toq bо‘lishi kerak. “A” harfi uchun kontrol bit qiymati “bir” bо‘ladi, “*” belgisi uchun- nol. Komanda xotira baytga murojaat qilganida, kompyuter shu baytni tekshiradi. О‘z ichiga olingan bitlarni soni juft bо‘lsa, kompyuter xato tо‘g‘risida xabar beradi. Baytda bitlar 0 dan 7 gacha undan chapga nomerlangan: Baytning nomeri: 7 6 5 4 3 2 1 0 Bitning qiymati : 0 1 0 0 0 0 0 1 Ikki (soni) uninchi darajasida 1024. 1024 bayt bir qilobayt bо‘ladi va “K” harfi bilan belgilanadi.RS da va boshka bir biriga tо‘g‘ri keladigan modellarda prosessor 16 - bitlik arxitekturani ishlatadi. Shuning uchun u 16- bitlik qiymatlarga (xotirada va registrlarda) “Sо‘z” deb aytiladi.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
37
IV.Foydalanilgan adabiyotlar rо‘yxati 1. L M. Goldenberg, V. A. Malev. - Sifrove ustroystva i mikroprosessorne sistem. Moskva: «Radio i SVYaz», 1992. 2. I. L Prager. - Osnov vchislitelnoy texniki. Moskva, Vsshaya shkola, 1973. 3. L I. Shegoleva, A. F. Davdov. - Osnov vchislitelnoy texniki i programmirovaniY. Leningrad, Energoizdat, Leningradskoe otdelenie, 1981. 4. I. A. Orlov, V. F. Kornyushko. - Osnov vchislitelnoy texniki i organizasiya vchislitelnx rabot. - Moskva, Energoatomizdat, 1984. 5. www.ziyonet.uz sahifasi. 6. www.award.com sahifasi.
www.pdffactory.com Download 0.76 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|