Oʻzbekistоn respublikasi оliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi r. I. Ismailov, R. M. Davlatov, M. B. Mamatqulova

104-rasm. Turli emulsiyalarning mikroskopda koʻrinishi: 
a)konsentirlangan monodispers emulsiya; b) polidispers emulsiya, v) yuqori konsentirlangan 
emulsiya. 
 
Yuqori konsentrlangan emulsiyalarda dispers faza miqdori ortgan sari 
tomchilar bir-birini oʻzaro deformatsiyalaydi. Nihoyat ular yupqa suyuqlik 
qatlamiga joylashgan emulgator pardasi bilan bir-biridan ajralgan koʻp qirrali 
poliedrik shaklga oʻtib qoladi. Haqiqatdan ham agar ushbu emulsiya mikroskop 
orqali qaralganda, undagi tomchilar xuddi asalari iniga oʻxshash holda kuzatiladi. 
Yuqori konsentrlangan emulsiyalarda dispersion muhit qatlamining qalinligi 
emulgator tabiatiga qarab 
gacha yupqalashishi mumkin. Yuqori 
konsentrlangan emulsiyalarda tomchilar zich joylashganligi uchun ularning 
barqarorligi emulgatorning tabiati va konsentratsiyasiga bogʻliq boʻladi. 
Odatda emulsiyalar bir-birida erimaydigan suyuqliklar aralashmasiga 
emulgator qoʻshib intensiv chayqatish bilan mexanik dispergatsiya usulida olinadi. 
Dispergatsiya jarayonini tezlatish uchun maxsus emulgatorlar qoʻllaniladi (23-
jadval). 
23-jadval 
Emulgator sinflari 
Emulgator turi 
M

S turidagi emulsiya uchun 
gidrofil emulgatorlari 
S

M turidagi emulsiyalar uchun 
gidrofob emulgatorlar 
Dagʻal emulgatorlar 
tuproq, un va boshqalar 
qurum va boshqalar 
Kolloid emulgatorlar 
Jelatin, kazein, albumin, 
dekstrin va boshqalar 
Qatronlar, kauchuk va boshqalar. 
Molekulyar 
emulgatorlar 
Ishqoriy metallar sovunlari, 
boʻyoqlar 
Koʻp valentli metallarning sovunlari 
Sоvun eng koʻp ishlatiladigan emulgatоr hisоblanadi. Ishqоriy metallarning 
sоvunlari koʻprоq gidrоfil xоssaga ega boʻlganidan, S/M tipdagi emulsiyalar 
оlishda emulgatоr sifatida ishlatiladi. Koʻp valentli metallarning sоvunlari koʻprоq 
gidrоfоb xоssaga ega boʻlganligi uchun S/M tipdagi emulsiyalar оlishda ishlatiladi. 

---

201