O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. D. Do‘smuratov

respondensiyasi deyiladi. Shunday qilib, schotlar korrespondensiyasi 
deganda, ularda xo‘jalik muomalalari natijasida sodir bo‘lgan hodisa-
larni aks ettirishda schotlar orasidagi o‘zaro aloqani ifodalash tushuni-
ladi. 
I k k i    yo q l a m a    yo z u v:
Mablag‘lar va 
manbalar 
mavjudligi 
hamda harakati 
ustidan nazorat 
o‘rnatadi 
Mablag‘larning 
olinish manbalari 
va qanday 
maqsadlarga 
sarflanish 
yo‘nalishlarini 
ko‘rsatadi 
Xo‘jalik 
muomalalarining 
iqtisodiy 
mazmunini va 
ularni amalga 
oshirishning 
qonuniyligini 
tekshirishga 
Schotlardagi 
xatolarni 
aniqlashni, debet 
oborotlari kredit 
oborotlariga teng 
bo‘lishini 
ta’minlaydi 

---

 
 
54
Xo‘jalik muomalalarini schotlarga yozish uchun hujjatlarda debet-
lanuvchi va kreditlanuvchi schotlar ko‘rsatiladi, ya’ni buxgalteriya yo-
zuvi (schot formulasi) tuziladi. Demak, debetlanuvchi va kreditlanuvchi 
schot va aks ettiriladigan xo‘jalik muomalasining summasini 
ko‘rsatishga buxgalteriya yozuvi (provodkasi) deyiladi. 
 Buxgalteriya  yozuvini  tuzish  uchun nafaqat ma’lum bilimlar 
yig‘indisiga ega bo‘lish, balki uni rasmiylashtirish ketma-ketligini ham 
bilish zarur. Eng avvalo, muayyan xo‘jalik muomalasining iqtisodiy 
mohiyatini aniq tushunish kyerak. Faqat shunday tushuncha asosida 
mazkur muomala qaysi ikkita korrespondensiyalanuvchi schotlarda aks 
ettirilishini aniqlash mumkin (2.4-rasm).