O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. D. Do‘smuratov

«Xom-ashyo va Materiallar» sintetik schotining analitik schotlari 
bo‘yicha  OBOROT  QAYDNOMASI, 2012 yil iyul 
 
1 iyulga 
qoldiq  
Iyul oyidagi oborot 
 Debet 
Kredit 
1 avgustga 
qoldiq 
№ 
No-
menk-
latura 
raqa-
mi 
Ma-
te-
rial-
lar 
nomi 
O‘l- 
chov 
bir-
ligi  Miq-
dori 
Sum-
masi 
Miq-
dori
Sum-
masi 
Miq-
dori 
Sum-
masi 
Miq-
dori 
Sum-
masi 
1 10101
01 
Am-
miak 
selit-
rasi  
ton-
na 34 
1 020 
000 30 
900 
000 18 
540 
000 46 
1 380 
000 
2 10101
02 
Supy
erfos-
fat 
Ton
-na 50 
   
1 800 
000 18 
648 
000 22 
792 
000 46 
1 656 
000 
 x 
Jami  
X 
X 
2 820 
000 x 
1548 
000 x 
13320
00 X 
3 036 
000 
 
 
2.10-jadval 
«Boshqa debitorlar qarzlari» sintetik schotining analitik 
schotlari bo‘yicha  
 OBOROT  QAYDNOMASI, 2012 yil iyul 
 
1 iyulga qoldiq 
Iyul oyidagi 
oborot 
1 avgustga 
qoldiq 
№ Analitik 
schotlar 
nomi 
Debet   Kredit  De-
bet  
Kredit  
Debet   Kredit 
1 «Matlubotsavdo» 
OAJ  
1 400 
000  
- 
- 
1000 000   400 000  
- 
2 «Qipchoq 
don» 
OAJ  
2000  
000  
- 
- 
1200 000   800 000  
- 
 
Jami  
340 000 
- 
- 
220 000   120 000  
- 
 
 
 

---

 
 
77
2.11-jadval 
«Boshqa majburiyatlar» sintetik schotining analitik schotlari 
bo‘yicha  
OBOROT  QAYDNOMASI, 2012 yil iyul 
 
1 iyulga  
qoldiq 
Iyul oyidagi 
oborot 
1 avgustga 
qoldiq 
№ Analitik 
schotlar 
nomi 
De-
bet  
Kredit   Debet   Kredit   De-
bet  
Kredit  
1  Yusupova D.U. 
- 
60 000  60 000  50 000 
- 
50 000 
2  Muratbaeva E.K. 
- 
80 000  80 000  60 000 
- 
60 000 
3 Jami 
 
-  
140 000
140 
000 
110 000
 
110 000 
 
2.12-jadval 
«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» 
sintetik schotining analitik schotlari bo‘yicha 
OBOROT QAYDNOMASI, 2012 yil iyul 
 
1 iyulga qoldiq 
Iyul oyidagi oborot 
1 avgustga 
qoldiq 
№ 
Analitik schotlar 
nomi 
Debet Kredit  Debet  Kredit 
De-
bet 
Kredit 
1 Amudaryo«Ag-
rokimyota’mi-
not» OAJ 
- 
4 800 000  2 000 000  1 548 000 
-  4 348 000
2 «Qipchoq 
MTP» 
OAJ  
- 
1 800 000  1 000 000 
- 
- 
800 000 
 Jami 
 
- 
6 600  
000  
3 000 
 000  
1 548 0
00 - 
5 148 0
00  
 
2.8.3. Analitik schotlar bo‘yicha saldo qaydnomasi 
 
So‘nggi vaqtlarda tovar-Material qiymatliklar schotlari bo‘yicha 
oborot qaydnomasi o‘rniga saldo (qoldiq) qaydnomasi tuzish keng 
qo‘llanilmoqda. Saldo qaydnomalari tovar-Material qiymatliklarning 
saldo metodida qo‘llaniladi. Saldo qaydnomasida har oyning birinchi 
sanasiga butun yil davomida faqat schotlarning qoldiqlari ko‘rsatiladi.  

---

 
 
78
Yuqoridagi misollar asosida tuzilgan saldo qaydnomasini kelti-
ramiz (2.13-jadval). Ko‘rinib turibdiki, saldo qaydnomasida tovar-Mate-
rial qiymatliklarni hisobga oladigan schotlar bo‘yicha (sintetik va 
analitik schotlar asosida) tartib bilan, ya’ni ularning nomenklatura 
raqami, nomlari, o‘lchov birliklari ko‘rsatilgan holda yoziladi.  
 
2.13-jadval  
«Xom-ashyo va Materiallar» sintetik schoti bo‘yicha 
SALDO QAYDNOMASI, 2012 yil uchun 
 
1 yan-
varga 
qoldiq 
va 
h.k. 
1 iyulga 
qoldiq 
1 avgustga 
qoldiq 
va 
h.
k. 
№ 
No-
men
kla-
tura 
raqa-
mi 
Ma-
teri-
allar 
no-
mi 
O‘l-
chov 
bir-
ligi 
Ba-
hosi, 
so‘m  Ja-
mi
So‘m 
 Ja-
mi
S 
o‘
m
Miq-
dori
Sum-
masi 
Miq-
dori 
Sum-
masi 
 
1 1010
101 
Am-
miak 
selit-
rasi  
ton-
na 
3000
0 12
360 
000   34 
1 020 
000 46 
1 380 
000  
2 1040
102 
Su-
pyer-
fos-
fat 
ton-
na 
3600
0 26
936 
000   52 
1 800 
000 48 
1 656 
000  
 X 
Ja-
mi  
x 
X 
 
1 296 
000   x 
2 820 
000 x 
3 036 
000  
 
Demak, saldo qaydnomasi hisob ishlarini ancha qisqartirib, moddiy 
boyliklar ustidan nazoratni yaxshilashni ta’minlar ekan.  
 
 
NAZORAT SAVOLLARI 
 
1.  Buxgalteriya balansi nima va uning mohiyati qanday? 
2.  Buxgalteriya balansining tuzilishini ta’riflang. 
3.  Xo‘jalik muomalalarining ta’sirida balansda ro‘y beradigan 
o‘zgarishlar qanday va ularning mazmunini tavsiflang. 
4.  Buxgalteriya balansi ma’lumotlari bo‘yicha qanday 
ko‘rsatkichlarni hisoblash mumkin? 

---

 
 
79
5.  Buxgalteriya hisobi schotlarini ta’riflang.  
6.  Buxgalteriya hisobi schotlarining tuzilishi qanday? 
7.  Buxgalteriya balansiga nisbatan schotlar qanday turlarga 
bo‘linadi? 
8.  Aktiv schotlardagi yozuvlar passiv schotlardagidan farqi qan-
day? 
9.  Ikki yoqlama yozuv nima? Uning joriy buxgalteriya hisobida 
mohiyati va ahamiyati nimadan iborat? 
10.  Buxgalteriya yozuvi (provodkasi)ni ta’riflang va uning qanday 
turlari mavjud? 
11.  Joriy buxgalteriya ma’lumotlari qanday umumlashtiriladi? 
12.  Schotlar korrespondensiyasini ta’riflang va misol keltiring. 
13.  Buxgaletriya provodkasini tuzish tartibini tushuntiring. 
14.  Oddiy va murakkab buxgalteriya provodkasi deganda nimani 
tushunasiz?  
15.  Buxgalteriya balansi, schotlar va ikki yoqlama yozuv usullari 
o‘rtasida qanday uzviy bog‘liqlik mavjud? 
16.  Sintetik schotlarni ta’riflang va misol keltiring. 
17.  Analitik schotlarni ta’riflang va misol keltiring. 
18.  Sintetik va analitik schotlar o‘rtasida qanday o‘zaro bog‘liqlik 
mavjud? 
19.  Oborot qaydnomasini ta’riflang va u nima uchun tuziladi? 
a) sintetik schotlar bo‘yicha 
b) analitik schotlar bo‘yicha 
20.  Oborot qaydnomalari qanday tuziladi? 
a) sintetik schotlar bo‘yicha 
b) analitik schotlar bo‘yicha 
21.  Muayyan sintetik schot bo‘yicha oborot qaydnomasi va 
mazkur schotga ochilgan analitik schotlar bo‘yicha oborot qaydnomasi 
o‘rtasida qanday bog‘liqlik mavjud? 
22.   Analitik schotlar bo‘yicha saldo qaydnomasining mazmuni, 
ahamiyati va tuzilishi qanday? 
23.   Korxonani  boshqarishda  sintetik va analitik schotlarning 
ahamiyati qanday?