O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Nazorat savollari
1. 
Soha maqsadi? 
2. 
Soha ning vazifalari? 
3. 
Soha muammolari?
4. 
Soha istiqbollari?

---

93 
AMALIY MASHG„ULOTLAR 
1-Amaliy mashg„ulotlar 
Dorivor o„simliklarning oila, avlod va turkumlarini o„rganish, 
gerbariylar tayyorlash 
Amaliy mashg„ulotning maqsadi: Dorivor o‗simliklarning oila, avlod va 
turkumlarini o‗rganish, gerbariylar tayyorlash. Gerbariylar tayyorlash tartiblari har 
xil o‗simlik hom-ashyolariga har xil materiallarning ishlatilish usullari. Gerbariylar 
saqlash joylari va vaqtini o‗rganish. 
Amaliy mashg„ulot uchun kerakli asboblar va uskunalar: Dorivor 
o‗simlik namunalari, penset, leneyka qalam, A3 shaklidagi qog‗ozlar, bostirish va 
qotirish qurilmasi.
 
O‗zbekiston florasida 4500 ga yaqin yuksak o‗simlik turlari mavjud bo‗lib, 
ularning ko‗pchiligi foydali o‗simliklarhisoblanadi. Masalan, oziq ovqat 
o‗simliklari 42 turni, ozuqabop (em hashak) o‗simliklar 107 turni, dorivor 
o‗simliklar 113 turni, alkaloid saqlovchi o‗simliklar 76 turni, saponin saqlovchi 
o‗simliklar 15 turni, efir moyli o‗simliklar 53 turni, yog‗ to‗plovchi o‗simliklar 56 
turni, tanid saqlovchi o‗simliklar 59 turni, bo‗yoqbop o‗simliklar 58 turni, kamed 
saqlovchi o‗simliklar 9 turni, smola saqlovchi o‗simliklar 9 turni, mum saqlovchi 
o‗simliklar 5 turni, kauchuk saqlovchi o‗simliklar 4 turni,ssellyuloza qog‗ozbop 
o‗simliklar 14 turni, yog‗och beruvchi o‗simliklar 16 turni, ziynat (bezak) uchun 
foydalaniladigan o‗simliklar 30 turni, asal shira beruvchi o‗simliklar 115 turni o‗z 
ichiga oladi. 
O‗zbekiston florasida mavjud o‗simliklar turlari bir biriga o‗xshashligi 
bilan alohida ajralib turadi. SHu bois, dorivor o‗simliklarni aniqlashda o‗simliklar 
sistematikasi alohida o‗rin egallaydi. Bundan tashqari, o‗simliklar olami 
biokimyoviy tarkibi, tarqalish areali, morfologik tuzilishi va boshqa usullarga 
binoan sistematik guruhlarga ajratiladi.
O‗simliklarning nomenklatura qoidalari. Rasmiy ravishda tan olingan 
botanika nomenklaturasining xalkaro kodeksi tomonidan er yuzida tarkalgan 
o‗simliklarni birliklari sifatida 23 taksonomik birlik kabul kilingan. Xususan: 
Riegnum vegetabile — buning so‗zma-so‗z tarjimasi o‗simliklar olami; Devisio- 
bo‗lim; Subdevisio — kenja bo‗lim; Klassus — ajdod; Subklassus — kenja ajdod; 
Ordo — qabila; Subordo —kenja qabila; Familia — oila; Subfamilia — kenja 
oila;Genus — turkum; Subgenus — kenja turkum; Species -tur; Subspecies — 
kenja tur; Varietales — variatsiya; 
Subvarietas — kenja variatsiya; Forma — (forma) shakl: 
O‗simliklar sistemasidagi taksonomik birliklarning asosiylari bulim, ajdod 
qabila, oila, turkum, tur bulib, xar bir o‗simlik turi shu taksonomik birlikka 
mansub. O‗simliklar olamining eng kichik va asosiy taksonomik birligi tur 
xisoblanadi. 
Quyida keltirilgan oila vakillarining turkum va turlari talabalarga amaliyot 
darslarida o‗ratiladi; 
1. 
Equisetaceae – Xvoщevыe – Qirqbo‗g‗imdoshlar oilasi. 

---

94 
2. 
Polypodiaceae – Qirqquloqdoshlar – Nastoyaщie paporotniki. 
3. 
Ephedraceae – Qizilchadoshlar – Efedrovыe. 
4. 
Alismataceae – Bulduruqo‗tdoshlar – CHastuxovыe. 
5. 
Acoraceae – Igirdoshlar – Airovыe 
6. 
Alliaceae – Piyozdoshlar – Lukovыe. 
7. 
Amarillidaceae – Nargizdoshlar – Amarillisovыe. 
8. 
Moraceae – Tutdoshlar – Tutovыe. 
9. 
Cannabaceae – Nashadoshlar – Konoplyovыe. 
10. Urticaceae – Gazandadoshlar – Krapivnыe. 
11. Polygonaceae – Torondoshlar – Grechishnыe. 
12. Amaranthaceae –Gultojixo‗rozdoshlar – Amarantovыe. 
13. Portulacaceae – Semizo‗tdoshlar – Portulakovыe. 
14. Crassulaceae – Semizakdoshlar – Tolstyankovыe. 
15. Juglandaceae – YOng‗oqdoshlar – Orexovыe. 
16. Chenopodiaceae – SHo‗radoshlar – Marevыe. 
17. Paeoniaceae – Sallaguldoshlar – Pionovыe. 
18. Ranunculaceae – Ayiqtovondoshlar – Lyutikovыe. 
19. Berberidaceae – Zirkdoshlar – Barbarisovыe. 
20. Papaveraceae – Ko‗knordoshlar – Makovыe. 
21. Brassicaceae – Karamdoshlar – Kapustnыe. 
22. Grossulariaceae – Qoraqatdoshlar – Krijovnikovыe. 
23. Rosaceae – Ra‘nodoshlar – Rozotsvetnыe. 
24. Fabaceae – Burchoqdoshlar – Motыlьkovыe. 
25. Tiliaceae – Jo‗kadoshlar – Lipovыe. 
26. Geraniaceae – YOronguldoshlar – Geranievыe. 
27. Linaceae – Zig‗irdoshlar – Lьnovыe. 
28. Peganaceae – Isiriqdoshlar – Garmalovыe. 
29. Zygophyllaceae – Tuyatovondoshlar – Parnalistnikovыe. 
30. Rutaceae – Toshbaqatoldoshlar – Rutovыe. 
31. Euphorbiaceae – Sutlamadoshlar – Molochaynыe. 
32. Anacardiaceae – Pistadoshlar – Sumaxovыe. 
33. Rhamnaceae – CHilonjiydadoshlar – Krushinovыe. 
34. Vitaceae – Tokdoshlar – Vinogradovыe. 
35. Malvaceae – Gulxayridoshlar – Malevovыe. 
36. Hypericaceae – Dalachoydoshlar – Zveroboynыe. 
37. Elaeagnaceae – Jiydadoshlar – Loxovыe. 
38. Punicaceae – Anordoshlar – Granatovыe. 
39. Onagraceae – Qizilbargdoshlar – Oslinnikovыe. 
40. Cynomoriaceae – SHo‗rso‗tadoshlar –ssinomorievыe. 
41. Apiaceae – Ziradoshlar – Selьdereynыe. 
42. Oleaceae – Zaytundoshlar – Maslinnыe. 
43. Gentianaceae – Gazako‗tdoshlar – Gorechavkovыe. 
44. Menyanthaceae – Botqoqguldoshlar – Vaxtovыe. 
45. Asclepiadaceae – Sutpechakdoshlar – Lastovnevыe. 

---

95 
46. Boraginaceae – Govzabondoshlar – Burachnikovыe. 
47. Lamiaceae – YAlpizdoshlar – YAsnotkovыe. 
48. Solanaceae – Ituzumdoshlar – Paslyonovыe. 
49. Ssrophulariaceae – Sigirquyruqdoshlar – Norichnokovыe. 
50. Plantaginaceae – Zubturumdoshlar – Podorojnikovыe. 
51. Rubiaceae – Ro‗yandoshlar – Marenovыe. 
52. Cucurbitaceae – Qovoqdoshlar – Tыkvennыe. 
53. Campanulaceae – Qo‗ng‗iroqguldoshlar – Kolokolьchikovыe. 
54. Orobanchaceae – SHumg‗iyadoshlar – Zarazixovыe. 
55. Valerianaceae – Asorundoshlar – Valerianovыe. 
56. Asteraceae – Qoqio‗tdoshlar – Astrovыe.