O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti maxsus sirtqi bo’limi informatika o’qitish metodikasi yo’nalishi

Delphi tili alifbosi
Tanlab olingan algoritm asosida qo‘yilgan masalani kompyuterda yechish uchun qanday algoritmik tilning o‘z alifbosi, buyruqlar majmuasi va maxsus dasturlar jamlangan kutubxonasi bo‘lishi zarur. Delphi dasturlash tili alifbosini uch qismga bo‘lish mumkin:
- A dan Z gacha bo‘lgan lotin alifbosi xarflari va bo‘sh joyni aniqlovchi belgi ;
- 0 dan 9 gacha bo‘lgan raqamlar;
- maxsus belgilar.
Maxsus belgilarni o‘z navbatida uch turga bo‘linadi:
1) +, -, *, / - arifmetik amallar, qo‘shish, ayirish, ko‘paytirish va bo‘lish;
2) Solishtirish amallari belgilari;
1-jadval

Delphi belgisi	Matematik ko‘rinishi	Ma’nosi
=	=	teng
< >		teng emas
<	<	kichik
<=		kichik yoki teng
>	>	katta
>=		katta yoki teng

3) Tinish yoki ajratish belgilari. , | . | ; | : | ( | ) | [ | ] | { | } | ` | := |
Foydalanuvchi tomonidan bajarilishi lozim bo‘lgan ma’lum xarakatni elektron hisoblash mashinalariga maxsus so‘zlardan tashkil topgan operatorlar yordamida yetkazib amalga oshirish mumkin. Demak, kompyuter uchun operator bajarilishi so‘zsiz shart bo‘lgan buyruqdir.
Operatorlar algoritmik tillarda asosiy tushuncha bo‘lib, o‘z navbatida ikki guruhga bo‘linadi: oddiy va murakkab operatorlar.
Oddiy operatorlar jumlasiga shartsiz o`tish (goto), o‘zlashtirish(:=) va hakozolar kabi operatorlar kiritilishi mumkin.
Murakkab operatorlar bir necha oddiy operatorlarni o‘z ichiga olishi mumkin.