O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti kimyo fakulteti Fizikaviy va Kolloid kimyo kafedrasi Mavzu: C
Download 145.16 Kb.
|
Jabborova Gulrux(201)
|
11 M0 – temperaturaga bog’liq bo’lgan koeffisent. Turli temperaturalarda uning qiymati 5-jadvalda keltirilgan. 5-jadval. Turli temperaturalarda M0, M1, M2, M-2 larning qiymatlari.
2.3 Izobaro-izotermik potensial o‘zgarishini aniq formula bo‘yicha hisoblash Izobaro-izotermik potensial o‘zgarishini aniq formula bo‘yicha hisoblash uchun M. I. Temkin va L. A. Shvartsman lar tomonidan taklif etilgan tenglamadan foydalaniladi: 
Bunda, M0, M1, M2, M-2 -temperaturaga bog‘liq bo‘lgan koeffitsientlar. Turli temperaturalar uchun ularning qiymatlari 5-jadvalda keltirilgan 13  1 + ln(Т/298.2)+298.2/Т (18)
M0 ni hisoblash uchun quyidagi tenglamadan foydalaniladi: M1, M2, M-2 larning temperatura funksiyalari quyidagi tenglama yordamida ifodalangan: 
Hisoblashlar: T=300K da ∆Gr hisoblansa, u holda: ∆G°300=91410-300·112,7-300(42,15·2+(3,168*10-3·0.149·10³)+
Boshqa temperaturalarda ham hisoblar shunga o‘xshash olib boriladi. Hisoblash natijalari 7-jadvalda keltirilgan. 7-jadval. Izobaro-izotermik potensial o‘zgarishini aniq formula bo‘yicha hisoblash natijalari
3. Muvozanat konstantasini hisoblash Dastlab qaytar reaksiya qaraladi. aA+BbcC+dD (20) Kimyoviy muvozanat deb qaytar reaksiyada to‘g‘ri reaksiya tezligining teskari reaksiya tezligiga teng bo‘lgan holatga aytiladi. Gaz fazada boruvchi reaksiyalar uchun kimyoviy muvozanat qaror topganda hosil bo‘lgam moddalar muvozanatdagi parsial bosimlarning stexiometrik koeffitsientlar darajasidagi ko‘paytmaning nisbati doimiy temperaturada o‘zgarmasdir va bunga muvozanat konstantasi deyiladi:  ^blashlarffitsientlar. Turli
bunda PA, PB, PC, PD reaksiyada ishtirok etadigan moddalarning muvozanatdagi parsial bosimlari. 3.1 Muvozanat konstantasini P<0.5 MPa. da hisoblash Bosim P<0.5 MPa bo‘lganda muvozanat konstantasi ichuvchanlik konstantasiga teng, ya’ni Kp=Kf=e-ΔG/(RT)(22) 15 Bunda, R-universal gaz doimiysi. Hisoblashlar: 300K va 0.1 MPa bosimda muvozanat konstantasini hisoblash. Kp=Kf =е-99788,4/(8.31·300)=5,4152*10-18 Boshqa hisoblashlar ham shunga asosan bajariladi. Hisoblash natijalari 7-jadvalda keltirilgan. 7-jadval. Izobaro-izotermik potensial o’zgarishini aniq formula bo’yicha hisoblash:
3.2. Muvozanat konstantasini P<0,5 MPa da hisoblash. Idealmas gazlar uchun (P>0,5 MPa) bosim uchuvchanlikka (fugutivlikka) – f almashtiriladi, u holda (21) tenglama quyidagi ko’rinishni oladi: 16 Kf =  (23)
Bunda fA, fB, fC, fD – reaksiyada ishtirok etadigan moddalarning muvozanatdagi uchuvchanliklari. Uchuvchanlik bosimning funksiyasidir. Gaz bosimining kamayishi bilan uning uchuvchanligi bosimiga yaqinlashib boradi ( f =P ). Uchuvchanlikning bosimga nisbatiga faollik koeffitsiyenti ( ꙋ )
Muvozanat konstantasi bo’yicha berilgan sharoitda mahsulotning maksimal (muvozanatdagi) unumini hisoblash mumkin. Berilgan reaksiya uchun: A ↔B + C x=  . (25)
4.1. 300K va P=1atm.da muvozanatdagi unum hisoblansa, u holda: x=  ≈ 2,32706*10-9
Boshqa temperatura va bosimlarda ham hisoblashlar shunga o‘xshashamalga oshiriladi. Hisoblashlar natijalari jadvallarda keltirilgan. 9 – jadval. P=0,1 МPа damuvozanatdagi unum
4.2 300K dan 950K gacha va P=0,2 MPа~2atm.da muvozanatdagi unumni hisoblash 10 – jadval. P=0,2 МPа da muvozanatdagi unum
18 4.1 300K dan 950K gacha va P=0,3 MPа~3atm.da muvozanatdagi unumni hisoblash 10 – jadval. P=0,3 МPа da muvozanatdagi unum
C8H10 = C8H8 + H2 reaksiya unumiga oid hisoblashlar: C8H10 = C8H8 + H2 Dastlabki: 1 0 0 Reaksiyaga kirishgan: x x x Muvozanatda: (1-x) x x Umumiy miqdori: (1 – x) + x+x=1+x Endi har bir moddalarning parsial bosimlarini mol ulushi orqali ifodalaymiz: P(C8H10) =  P ; P(C8H8) = P.
P(H2)= P.
Kp =1 bo’lgandagi holat uchun reaksiyaning unumini hisoblaymiz: Kp=  = 1
Yuqoridagi tenglamani bosimning uch xil holati uchun olamiz. P=1, P=2, P=3 bo’lganda reaksiya unumini aniqlaymiz va taqqoslaymiz. P=1 ga teng bo’lgandagi holatda taqriban x≈70,71% ni tashkil qildi.9 P=2 bo’lgan holda reaksiya unumi taqriban 57,74% ni tashkil qildi P=3 bo’lganda reaksiya unumi 50% ni tashkil qildi. Xulosa Termodinamikada reaksiya issiqlik effektining qiymatiga qarab reaksiyaning uning issiqlik chiqishi yoki yutilishi bilan borayotganligi haqida ma’lumot olishimiz mumkin. C8H10 = C8H8 + H2 reaksiyasida Gess qonuni asosida issiqlik effekti hisoblanganda 91,41 kj/mol ga teng bo’ldi. Demak, issiqlik effekti noldan katta ya’ni ∆H>0 bo‘lganligi uchun, ushbu reaksiya endotermik, shuning uchun ham reaksiya issiqlik yutilishi bilan boradi. Ma’lumki, reaksiya o’z-o’zidan borishi uchun reaksiyaning Gibbs energiyasi noldan kichik bo’lishi kerak (ya’ni ∆G<0 ) C8H10 = C8H8 + H2 ushbu reaksiyada harorat 300K da va undan past haroratda Gibbs energiyasining qiymati manfiy ya’ni ∆G<0 qiymat qabul qildi. Bundan shuni xulosa qilih mumkinki, 300K va undan past haroratlarda o’z-o’zidan borar ekan. Ushbu reaksiyada bosimning oshishi reaksiya muvozanatini molekulalar kam hosil bo’lishi tomonga siljitadi. Ya’ni bosimning oshishi muvozanatni C8H10 tomonga siljitadi. Natijada mahsulot kam hosil bo’ladi bu esa reaksiya unumining kamayishiga olib keladi deb xulosa qilishimiz mumkin. Yuqorida hisoblaganimizdek, P=1 , P=2 , P=3 atm bosimlarida reaksiya unumi quyidagicha bo’ldi: P=1 bo’lgandagi unum x=70.71% P=2 bo’lgandagi unum x=57,74% P=3 bo’lgandagi unum x=50% ni tashkil qildi. LnKpning temeperaturaga bog’liq diagrammasi 
LnKp ning temperaturaga bogliqlik grafigidan shunday xulosaga kelishimiz mumkin: Temperatura ortishi bilan LnKp ning qiymati kamayib borar ekan. 21 Foydalanilgan adabiyotlar 1. Kimyoviy muvozanat (mustaqil ishlarni tashkil etish). Muxamadiyev N.Q. , Saytqulov Sh.M. Samarqand-2016. 26-bet; 2. Краткий справочник физико-химических величин. Под редакцией А.А. Равделя и А.М. Пономорёвой__ Л.: Химия, 1983. -232с. 3.Fizikaviykimyo. H.I. Akbarov, B.U. Sagdullayev, A.J. Xoliqov. Toshkent "Universitet"-2019, 538-bet. Download 145.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= ꙋ (24)