O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti

Tadqiqotning ob’yekti va manbalari. Tadqiqotning asosiy obyekti Sayyid 
Qosimiyning “Masnaviylar majmuasi” ga kiritilgan birinchi dostoni “Majma’ ul 
axbor” [5]
7
masnaviysi matni hisoblanadi. 
Bitiruv ishini bajarishda Sayyid Qosimiy masnaviylari kiritilgan “Muborak 
maktublar”[8], “Navoiyning nigohi tushgan”[11], Yo.Is’hoqovning “Naqshbandiya 
va oʻzbek adabiyoti”[17] kitoblaridan asosiy manba sifatida foydalanildi. Shu 
maqsadda B.Qosimxonovning “Sayyid Qosimiyning adabiy-didaktik dostonlari” 
monografiyasiga ham murojaat etildi. Shuningdek, Haydar Xorazmiyning 
“Maxzan ul-asror”, Alisher Navoiyning “Hayrat ul – abror” va “Lison ut tayr” va 
7
Katta qavs ichidagi raqam havola etilgan manbaning adabiyotlar ro‘yxatidagi tartib raqamini ifodalaydi. 

---

7 
boshqa badiiy adabiyotlardan qiyosiy tahlil uchun material sifatida foydalanildi.
Tadqiqotda, shuningdek, B.Valixoʻjayev, N.Komilov, R.Vohidov, M.Muhiddinov, 
D.Salohiy, N.Rahmonov kabi olimlarning ishlaridan ilmiy manba sifatida oʻrni 
bilan foydalanildi.
Tadqiqotning metodologiyasi va metodi. Milliy istiqlol mafkurasi hamda 
yurtboshimizning milliy mafkura va madaniyatga doir dasturiy koʻrsatmalari, 
gumanitar sohalar umuman, ilmiy tadqiqot ishlarining ustuvor yoʻnalishlariga oid 
qarashlari ushbu bitiruv malakaviy ishining metodologik asosini tashkil etadi. 
Mavzuni 
yoritishda 
qiyosiy-tarixiy, 
ilmiy 
tavsif 
metodlaridan 
foydalanildi.Adabiyotshunoslik sohasida fundamental 
tadqiqotlar yaratgan 
A.Qayumov, 
A.Hayitmetov, 
B.Valixoʻjayev, 
A.Qayumov, 
N.Komilov, 
I.Haqqulov, M.Muhiddinov, D.Salohiy kabi olimlarning ilmiy ishlaridagi tadqiqot 
metodlaridan foydalanildi. 
Bitiruv ishining amaliy ahamiyati. Bitiruv malakaviy ishida tadqiq va 
tahlil etilgan Sayyid Qosimiy masnaviylari mamlakatimiz ta’lim tizimining deyarli 
barcha oliy oʻquv dasturlariga kiritilgan. Ammo, shoirning hayoti va ijodi hali 
keng miqyosida oʻrganilmagan boʻlib, darsliklardagi ma’lumotlar keng emas. 
Bitiruv ishining amaliy ahamiyati ham ana shundan iborat, modomiki, shoir 
xamsanavislik an’anasidan xabardor va unga javobiya yozishi shoir ijodini keng 
koʻlamda oʻrganishni talab qiladi. Binobarin, bitiruv malakaviy ishi materiallari, 
unda bildirilgan fikr-mulohaza va xulosalar Akademik litsey va KH kollejlari 
hamda oily taʻlim bakalavriat bosqichining “Filologiya va tillarni oʻqitish” 
yoʻnalishi oʻquv dasturlariga kiritilgan “Adabiyot”, “Oʻzbek mumtoz va milliy 
uygʻonish adabiyoti” fanlari yuzasidan yaratiladigan oʻquv adabiyotlarining XV 
asrga oid bob va fasllarini toʻldirish, takomillashtirish imkonini beriadi.