O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti

Bitiruv ishining ilmiy-tadqiqot ishlari rejalari bilan bog`liqligi. 
Alisher Navoiy nomidagi Samarqand davlat universiteti o`zbek mumtoz 
adabiyoti tarixi kafedrasida 2016-2020- yillar uchun “Oʻzbek tili va adabiyotiga 
oid manbalar tadqiqi va ta’limi” umumiy mavzusi ostida istiqbol reja tuzilgan 
bo`lib, mazkur ilmiy izlanish ushbu reja asosida Alisher Navoiyga qadar turkiy 
adabiyotda xamsanavislik an’anasining shakllanishi muammosining tarkibiy qismi 
sifatida maydonga kelgan.
Sayyid Qosimiyning “Majma’ ul – axbor” asarinining gʻoyaviy – badiiy 
xususiyatlarini yoritib bera olish, bitiruv ishining umumiy xususiyatlaridan biri 
asarning xamsanavislik an’anasi bilan bogʻliqligini aniqlash, asarni ilk dostonlar 
bilan aloqasini aniqlashga erishishdan iboratdir. 
Malakaviy bitiruv ishining maqsad va vazifalari. Bitiruv malakaviy 
ishining 
asosiy 
maqsadi 
Sayyid 
Qosimiyning 
“Majma’ ul axbor”
3
Саййид Касими и его литературно-дидактические поэмы. Автореферат кандидата наук.
– Ташкент, 1991.
4
SayyidQosimiy.Masnaviylar majmuasi. –Toshkent: Fan, 1992. - 236 b.
5
Oʻzbek mumtoz adabiyoti namunalari.Majmua. 1 jild. Tuzuvchi: N.Rahmonov. – T.: Fan, 2005.
6
Vohidov R., Eshonqulov H. Oʻzbek mumtoz adabiyoti tarixi (Oʻquv qoʻllanma). –T.: Yangi asr, 
2006.

---

6 
asarininggʻoyaviy - badiiy xususiyatini aniqlash, hikoyatlarning ilk dostonlar 
hikoyatlari bilan qiyosiy tahlil qilish, asarda qoʻllanilgan badiiy san’atlar va shoir 
adabiy merosi oʻrganilishi muhim boʻlgan mavzu ekanini asoslashdan iboratdir.
Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun quyidagi vazifalarni bajarish 
lozim bo`ladi: 
- Sayyid Qosimiyvaning “Majma’ ul-axbor” dostonini o’rganish bo’yicha 
qilingan ishlarni umumlashtirish; 
- 
“Majma’ ul-axbor” dostonining yaratilishi, arxitektonika va 
kompozitsiyasig1a xos asosiy belgilarni aniqlash; 
- “Majma’ ul-axbor” dostonini Haydar Xorazmiyning “Maxzan ul – asror” 
dostoni bilan qiyoslash, mushtarak va farqli jihatlarini aniqlash;
- “Majma’ ul-axbor” tarkibidagi “sarsuxan” va hikoyatlar mavzusi, obrazlar 
tizimi, mazmun va g’oyasini shu xildagi asarlar bilan qiyosan tahlil qilish; 
- 
asarlar 
tarkibidagi 
hikoyatlar 
genezisi 
hamda 
gʻoyaviy-badiiy 
xususiyatlariga oid imkon qadar yangi ma’lumotlarni aniqlash; 
- “Majma’ ul-axbor” asarida qoʻllangan badiiy san’atlarning rang – 
barangligini koʻrsatib berish; 
- shoirning Alisher Navoiyga qadar turkiy masnaviynavislik va 
xamsanavislikdagi, o’rnini aniqlash va asoslash.