O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI BANK ISHI FAKULTETI 57-2 GURUH TALABASI RUSTAMOVA NAMUNAXON MAVZU: DAVLAT BYUJETINING IJTIMOIY-IQTISODIY MOHIYATI VA AHAMIYATI.

Reja 1. Davlat byudjetining iqtisodiy mohiyati va uning roli. 2. Davlat byudjetining funksiyalari va uni rivojlantirish yo’llari, Davlat byudjeti — davlatning muayyan vaqt uchun moʻljallangan pul daromadlari va harajatlari majmui. Davlat byudjeti davlat ixtiyoridagi pul fondlarining taqsimlanishini bildirib, u davlat moliyasining bosh boʻgʻini hisoblanadi. Davlat byudjeti tarkiban umumdavlat (yoki markaziy) byudjeti (mamlakat miqyosidagi umumiy daromadlar va harajatlar yigʻindisi) va mahalliy byudjet (hududiy tuzilmalar — oʻlka, viloyat, tuman va h.k. doirasidagi pul daromadlari va harajatlari)ga boʻlinadi.

Davlat byujetining iqtisodiy mohiyati va uning roli

• Bozor munosabatlariga o'tish davrida ijtimoiy va iqtisodiy jarayonlarni nazorat qilishda davlatning roli va ahamiyati keskin o'zgaradi. Bozor sharoitida boshqaruvning ma'muriy-buyruqbozlik usullaridan farqli o'laroq, davlatning iqtisodiyotga aralashuvi ancha cheklangan va birinchi navbatda bozor mexanizmining uzluksiz ishlashini ta'minlash, ishlab chiqaruvchi kuchlarni rivojlantirish, mamlakatning mudofaa qobiliyatini mustahkamlash, global muammolarni hal qilishga yo'naltirilgan bo'lishi kerak. shuningdek, ijtimoiy jihatdan oqilona taqsimlash va qayta taqsimlash orqali aholining eng zaif qatlamlarini iqtisodiy qo'llab-quvvatlash va ijtimoiy himoya qilish. ijtimoiy mahsulot va milliy daromad.
• Bozordagi ijtimoiy, siyosiy, ishlab chiqarish, ekologik muammolarni hal qilishda iqtisodiy jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solishning eng muhim vositasi bu byudjet mexanizmi.
• Davlat yalpi ichki mahsulot va milliy daromadni byudjetga qayta taqsimlash orqali davlatning bozor mexanizmiga mos keladigan ijtimoiy ishlab chiqarish va iqtisodiy nisbatlarini shunday tuzilishini yaratishga intiladi.

Byujet tashkilotini tashkil qilish uchun nimalar kerak? 1 davlat funksiyasi, davlat byujeti mablaglari xisobidan saqlab turiladigan; 2 davlat byujetini moliyalashtirish; 3 notijorat tashkilot bolishi kerak;

1 davlat funksiyasi, davlat byujeti mablaglari xisobidan saqlab turiladigan;
2 davlat byujetini moliyalashtirish;
3 notijorat tashkilot bolishi kerak;
Davlat byujeti-davlat funksiyalarini amalga oshirish uchun belgilangan tartibda davlat xokimiyati organlarining qarorlariga kora tashkil etiladi
Byujetdan mablag oluvchi DB va davlat maqsadli jamgarmalari byujetlaridan mablaglar oladigan jismoniy yoki yuridik shaxs
Xarajatlar smetasi bu byujet tashkilotlari yoki byujet mablaglariga oluvchi tomonidan moliya yili uchun tuzilgan uning uchun nazarda tutilgan byujetdan ajratiladigan mablag xarajatlar togrisidagi xujjat. Yilda 4 martagacha ozgartitish kiritish mumkin

• Davlat byudjeti muayyan mamlakatdagi ijtimoiyiqtisodiy munosabatlarni ham ifodalaydi. Jamiyatning iqtisodiy tuzumi, davlatning tabiati va faoliyatiga qarab davlat byudjeti mohiyati, uning daromadlari va harajatlari xususiyati hamda tarkibi turlicha boʻladi. Sanoati rivojlangan mamlakatlarda davlatning iqtisodiyot, ishlab chiqaruvchi, milliy daromadni taqsimlash va qayta taqsimlashga faol aralashuvi davlat byudjeti mavqeining oshishiga sabab boʻladi, milliy daromad davlat ixtiyorida yigʻiladi va uning byudjet orqali qayta taqsimlanadigan qismi koʻpayadi.

Oʻzbekistonda yangi boshlanayotgan yil uchun davlat byudjeti yil yakuni (dek. oyining oxiri)da OʻzR Oliy Majlisi sessiyasida tasdiqlanadi va qabul qilingan davlat byudjeti qonun kuchiga ega boʻladi hamda amaliyotga joriy etiladi. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgandan soʻng davlat byudjetining shakllanish xususiyatlari boshqariladigan bozor iqtisodiyotiga oʻtish davridagi oʻzgarishlar bilan bogliq holda bordi. Oʻzbekistan Respublikasi davlat byudjeti daromadlarining mutlaq koʻpchilik qismi soliklar hisobiga olinmoqda.

• Davlat byudjeti funktsiyalari va uni rivojlantirish yo’llari
• Davlat byudjetining iqtisodiy mohiyati o'ziga xosligi moliya bilan bog'liq bo'lgan mulk doirasidan tashqariga chiqmaydigan xususiyatlar bilan tavsiflanadi, ya'ni. iqtisodiy mohiyatni moliyaning tegishli funktsiyalari va ularning aloqalari orqali ifodalash usuli bir xil Binobarin, davlat byudjeti butun moliya tizimi singari taqsimlash va nazorat qilish funktsiyalarini bajaradi.

Davlat byujetining asosiy funksiyalari:

• Milliy daromadni qayta taqsimlash;
• Iqtisodiyotni tartibga solish va ragbatlantirish;
• Ijtimoiy siyosatni moliyaviy qollab quvvatlash;
• Markazlashtirilgan pul jamgarmasining shakllanishi va ishlatilishini nazorat qilish;

• Byudjet daromadlarini shakllantirish va byudjet mablag'laridan foydalanish jarayonida mamlakatdagi iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish funksiyalari hal etiladi . Byudjet daromadlari - bu, bir tomondan, davlat va xo'jalik yurituvchi subyektlar va fuqarolar o'rtasidagi iqtisodiy munosabatlar. Shu bilan birga, byudjet daromadlari bu davlat hokimiyati va mahalliy o'zini o'zi nazorat qilish organlari ixtiyorida olingan mablag'lardir.
• Byudjet daromadlarini shakllantirish jarayonida milliy daromadning bir qismini davlat foydasiga majburiy ravishda olib qo'yish amalga oshiriladi. Shu asosda davlat bilan korxonalar va aholi o'rtasida moliyaviy munosabatlar vujudga keladi.