O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent to‘qimachilik va yengil sanoat instituti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT TO‘QIMACHILIK VA YENGIL SANOAT INSTITUTI
“Menejment” fanidan
KURS ISHI
Mavzu: ______________________________________________________
______________________________________________________________


Bajardi:__________fakulteti, _________guruhi
talabasi _____________________________
Tekshirdi: _____________________________

TOSHKENT – 2022
ISHLAB CHIQARISH REJASI
1. KAPITAL MABLAG‘LARNI HISOBLASH
Loyixada kapital mablag‘larni miqdorini hisoblash asosiy fondlarini quyidagi turlari bо‘yicha amalga oshiriladi:
A) ishlab chiqarish binolari bо‘yicha:
Uning qiymati bino egallagan maydon va uning bahosi tо‘g‘risidagi ma’lumotlardan foydalangan xolda amalga oshiriladi.
Ni/ch bino = S i/ch * Tarif =2268*3100= 7030000 so’m
B) Ma’muriy bino qiymati :
Nm/bino = S m/bino * Tarif = 453,600 * 28,85 = 1310000 so’m
Num=Ni/ch bino +Nm/bino = 8340000 so’m
V) texnologik jihozlar bо‘yicha:
Texnologik jihozlarga kapital mablag‘ qiymatini hisoblash

№	Jihoz-larning nomi	Jihoz-larning Soni	Jami jihoz qiymati ming so’m	Elektr motorlar quvvati	О‘rnatilgan quvvatlar yig‘indisi (EDK)
1.	Mashina	213	5500000	0,4	85,2
	Sex uchun	213	5500000		85,2
	Korxona uchun				255,6

Montaj xarajatlari jihozlar qiymatiga nisbatan 10% miqdorda hisoblanadi.
H_mon = KM_tex * 10% =5500000 * 10% =550000 so’m
- kuchlanishli elektr jihozlar bо‘yicha:
g) Boshqa jihozlar bо‘yicha;
Transport, uzatuvchi moslamalar, kompressor qurilmalar, av­tomatik asboblar va boshqalar; ular texnologik jihozlarning kapi­tal xarajatlariga nisbatan 10-25 foiz miqdorida hisoblanadi,
H_bosh = KM_tex * 20% =5500000 * 2 = 110000000 so’m
Asosiy fondlar turlari bо‘yicha kapital mablag‘lar ma’lumotlari jadvalda rasmiylashtiriladi.
Kapital mablag‘larni strukturasi.

№	Kapital mablag‘lar turlari	Qiymati so’m
1	Texnologik jihozlar uchun kapital mablag‘lar	5500000
2	Texnologik jihozlarni montaj qiymati	550000
3	Elektr jihozlar uchun kapital mablag‘lar	317
4	Boshqa jihozlar uchun kapital mablag‘lar	1100000
	Jami: Jihozlar uchun xarajatlar	7150317
5	Bino va inshoatlar uchun kapital mablag‘lar	83400
	Umumiy jami	7233717

Maxsulot miqdorini bergilash

Mahsulot ishlab chiqarish rejasi yoki ishlab chiqarish dasturi ma’lum rejalashtirilgan davr uchun mahsulot ishlab chiqarish xajmi, assortiment turlari va sifati bо‘yicha kо‘rsatkichlarni hisoblashni о‘z ichiga oladi.
Ishlab chiqarish dasturi natura va qiymat kо‘rsatkichlarida hisoblanadi.

Yillik mahsulot hajmi:

Vy = Vsm*Dy* Psm =5600*305*3 =5124000 dona
Korxonada xodimlar soni va ish haqi fondini rejalashtirish

Korxona ishbay ishchilari soni Is = 100*3=300 kishi

Vaqtbay ishchilarning umumiy sonini

№	Kasblar	Razryadi	Ish xajmi	О‘lchov bir.	Xizmat kо‘rsatish normasi	Ishchilar soni
1	2	3	4	5	6	7
1. 2. 3.	Ishga tushiruvchi Komplektlovchi Ish tashuvchi	2 3 1	5600	dona	5600	2 3 1
JAMI: sex uchun						6
Korxona uchun						18

Umumiy ishlovchi ishchilarning umumiy sonini aniqlaymiz.

IS. um = Is. ishb + Is. Vaqt = 600 + 18 = 618 kishi
Potok ishlab chiqarish usulida potokning uzluksiz ishlashini ta’minlash uchun albatta rezerv ishchilarni saqlashimiz kerak, shu maqsadda asosiy ishlab chiqarish bо‘yicha rо‘yxatdagi ishchilar soni rejalashtiriladi:
S = = = 650 kishi
bunda: S - rо‘yxatdagi ishchilar soni;
N - ishga chiqmaslik foizi, 5 - 7 foiz olinadi
- rо‘yxatdagi ishchilar soni bilan umumiy ishchilar orasidagi farq rezerv ishchilar soniga teng bо‘ladi:
Nrez. = S - Is.um =650 – 618 = 32 kishi

2.2. Buxgalteriya korxonasining daromad va xarajatlari

Biznes-rejaning moliyaviy bо‘limining maqsadi oldingi bо‘lim-lardagi ma’lumotlarni jamlash va ularni qiymat kо‘rsatkichlarida hisoblash xamda korxona faoliyatining moliyaviy natijalarini aniqlash.

Bu bо‘lim quyidagilardan tashkil topadi:

• 
  mahsulot tannarxini hisoblash;
  
• 
  mahsulot sotish xajmini hisoblash;
  
• 
  zararsizlik chegarasini taxlil etish;
  
• 
  moliyaviy natijalarni hisoblash.
  

2.1. MAHSULOT TANNARXINI HISOBLASH
2005 yilda qabul qilingan «Ishlab chiqarishdagi xarajatlar tarkibi va mahsulotni sotish haqidagi nizom» ga asosan barcha xarajatlari mahsulot taknarxiga kiruvchi va mahsulot tannarxi tarkibiga kirmaydigan xarajatlar guruhiga ajratiladi. Ishlab chiqarishdagi mahsulot tannarxi tarkibiga kirmaydigan xarajatlar, "Davr xarajatlari" nomi bilan yuritilib, korxona asosiy faoliyatidan olinadigan foyda miqdorida hisobga olinadi, ya’ni foydaning soliq solingunga qadargi qismidan ajratiladi.
Yuqoridagi nizomga asosan mahsulotni ishlab chiqarish tannarxiga kiruvchi xarajatlar quyidagi moddalardan tashkil topadi:

1. 
   Ishlab chiqarishdagi moddiy xarajatlar;
   
2. 
   Ishlab chiqarishda ishtirok etuvchi xodimlarning ish haqi xarajatlari;
   
3. 
   Yagona ijtimoiy tо‘lov;
   
4. 
   Asosiy ishlab chiqarishdagi fondlar amortizatsiyasi;
   
5. 
   Boshqa ishlab chiqarishdagi xarajatlar.
   

JAMI: Mahsulot ishlab chiqarish tannarxi.

1. Xom-ashyo va asosiy materiallarga ketgan xarajatlar, ushbu xarajat loyihalashtirilayotgan modelning pasporti bо‘yicha anig‘lanadi. Bunda mahsulotni tayyorlash uchun kerak bо‘lgan materiallarning turlari, ularni sarflanish normasi va о‘lchov birligidagi narxi asos qilib olinadi, hisoblar quyidagi jadvalda keltiriladi.

Jami yillik maxsulot uchun xomashyo va asosiy materiallarga ketadigan xarajatlar

X₁₁ = 3,7400 * 5124000 = 1916376000 so’m
2. Yordamchi materiallarga ketgan xarajat.
Asosiy va yordamchi materiallarga sarflanadigan xarajat asosida xarakatdagi korxona ma’lumotlari bо‘yicha aniqlanadi.
Mahsulotni о‘rab joylashtirish bilan bog‘liq xarajatlar asosiy materiallar xarajatlaridan 1 - 2 % mikdorda aniqlanadi.
X₁₂= X₁₁*(1-2%) = 1916376000*0,01 = 19163700 so’m

3. Texnologiya uchun talab etilgan bug‘ va yoqilg‘i xarajatlari.

Yoqilg‘i va bug‘ga bо‘lgan talabni aniqlash uchun dastlabki ma’lumotlar sifatida natura birligida xisoblangan mahsulot turlari bо‘yicha rejalashtirilayotgan mahsulot xajmi, bir dona mahsulot ishlab chiqarish uchun yoqilg‘ining sarf normasi, yoqilg‘ining turlari bо‘yicha narxi kerak buladi. Kurs loyixasida texnologik jarayenlar uchun talab etilgan yoqilg‘i (bug‘) xarajatlari yoqilg‘ining yillik normasini bir tonna yoqilg‘ining narxiga kо‘paytirib aniqlanadi, yoki о‘rtacha 1 dona mahsulot uchun belgilangan miqdorda hisoblanadi.
X₁₃= V_y*B_1max = 512400000 * 0,08 = 40992000 so’m

4. Arzon baho tez yemiriluvchi inventarning yemirilishi bilan bog‘liq xarajatlar miqdori jihozlar qiymatidan 1 - 3 % olinadi.

X₁₄= KM_tex*(1-3%) = 715031700 * 0,01 = 7150300 so’m

5. Binolarni isitish va saqlash bilan bog‘liq material xarajatlar.

Bu xarajatlar qiymati bino va inshootlar maydonini har bir kv.m uchun belgilangan sarf normasiga kо‘paytmasiga teng bо‘ladi yoki bu xarajat о‘rtacha 1 m.kv. ishlab chiqarish maydoniga belgilangan qiymat asosida hisoblaniladi.
X₁₅=Ss*B_{1kv m.sak} = 226800 * 2,47 = 5602 so’m
6. Ishlab chiqarish binosini va jihozlarni saqlash, joriy remont kilish xarajatlari bino va inshoatlar maydoni va sarflanish normasi orkali aniqlanadi, yeki 1 m.kv. ishlab chiqarish maydoniga belgilangan qiymat asosida hisoblaniladi.

X₁₆=Ss*B_{1kv m.tam} = 45360 * 2,68 = 121565 so’m

7. Barcha turdagi elektroenergiya xarajatlari quyidagi tarkibda hisoblanadi:

• 
  dvigatellar uchun;
  
• 
  yoritish uchun;
  
• 
  navbatchi yoritganlik;
  
• 
  isitish, namlikni saqlash va xavo yuritish uchun elektro-ener­giya sarfi.
  

a) dvigatellar uchun talab etilgan elektroenergiya xarajatla­ri X quyidagicha aniqlanadi:
X = E * N_en = 136426500 * 0,031= 4229200 so’m

bunda: E - dvigatel elektroenergiyasiga yillik talab, kVt- -soatda;
N - bir kVt-soat dvigatel elektroenergiyaning narxi, sо‘m.
E = / K = 255,6 *305*7*3/1,2 = 1364265 kVt/s

bunda: - о‘rnatilgan jihozlar quvvati, 7-jadvaldan olinadi;

D_ik - korxonani yil mobaynida ish kunlari soni;
K_ki - energiyadan foydalanish koeffitsiyent, jihozlar uchun 1.1- 1.3 .
b) yoritish uchun talab etilgan elektroenergiyani hisoblash.

Xel.en._i/ch= (S_i/ch * N_n * T_yor*H_1kvt/s) / K_s = 2268*0,023*2135*0,025/0,95 = 2930 yevro

N_n= 0,023 kvt. Soat, K_s =0,95, Tyor=2135 s
Ma’muriy binoni yoritish uchun talab etiladigan elektroenergiyani hisoblash
Xel.en._m/b= (S_m\b * N_n * T_yor*H_1kvt/s) / K_s = 453,6*0,015*2135*0,025/0,95= 382,3 yevro
N_n= 0,015 kvt. Soat, K_s =0,95, Tyor=2135 s
Ma’muriy binolari maydon ishlab chiqarish binolari maydonidan 18-20% olinadi.
Xyor= Xel.en._i/ch + Xel.en._m/b = 251730 so’m
V) navbatchi yoritilganlik yoritish uchun talab etilgan elektroenergiyaning qiymatidan 10% olinadi:
X_nav= Xyor * 10%= 251730 * 10%= 25170 so’m
G) isitish, namlikni saqlash va havo yuritish uchun talab etilgan elektro energiya miqdori dvigatel elektro energiyasidan 20% olinadi.
X_inx = E *20% * N_en = 136426500* 0,2*0,025 = 682100 so’m
Barcha turdagi elektro-energiyaga bо‘lgan xarajatlarni qiymatini aniqlash uchun ular yigindisini 1 kVt-soat elektro-energiyani qiymatiga kо‘paytiriladi.
Bunda: R – ustama xarajatlar, dvigatel energiyasi xarajatlardan 15-20% olinadi.
R = X * 20% = 4229200 *0,2 = 845800 so’m

Xum.el.en. = 6034000 so’m

Ishlab chiqarishdagi moddiy xarajatlarni jamlovchi jadval

Ishlab chiqarishdagi material xarajatlar tarkibi	Qiymati sо‘m
Bevosita material xarajatlar: A. xom-ashyo va materiallar B. Yordamchi materiallar V. Texnologiya uchun talab etilgan bug‘ va yoqilg‘i	19163760 191637 409920
JAMI	19765317
bilvosita materiallar xizmati: a. arzonbaho inventarning yemirilishi b. binolarni isitish va saqlash bilan bog‘liq materiallar v. Ishlab chiqarish binosini va jihozlarni saqlash, joriy remont qilish uchun kerak bо‘lgan materiallar g. Umumiy elektroenergiya xarajatlari	71503 5602 1215,65 60340
JAMI	19903977,65