O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «Falsafa»

* miqdordan sifatga qadam;
* qarama-qarshi yoki qarama-qarshi tomonlar bir-biriga kirib boradi;
* Rad etish rad etildi.
Engelsning so'zlariga ko'ra, agar biz tabiiy qarama-qarshiliklarni rad qilsak, biz o'zimiznikidan beri metafizik pozitsiyani saqlaymiz harakat U ob'ektiv va sub'ektiv qarama-qarshiliklarda ham ularga asoslangan.
Aflotun (Mil. Avv. 427-347), nihoyat, dialektikaga e'tibor qaratgan yana bir mutafakkir. Uning ichida ta'limot , dialektika - bu so'zlarning ma'nosi orqali transsendental voqelikka kirishga imkon beradigan protsedura.
Share
Pin
Tweet
Send
Share
3) Dialektikaning muqobillari . 
Dialektikaning muqobillari . Odatda rivojlanishning dialektikaga zid bo’lgan yoki unga o’xshamaydigan konsepsiyalari, bilish metodlari, dunyoni ma’naviy o’zlashtirish usullari, ya’ni dialektikadan farq qiluvchi dunyoqarashga doir va metodologik mo’ljallar nazarda tutiladi. Dialektikaning shunday muqobillaridan biri metafizika, sofistika, eklektika, sinergetika metodlaridir (ular haqidagi ma’lumot “Metod va metodologiya: asosiy tushunchalar” mavzusida berilgan).
Umumiy o’zaro aloqa va rivojlanishning dialektik tamoyillari. Har qanday konsepsiyaning mazmunini yoritishda uning tamoyillarini tahlil qilish ayniqsa muhim ahamiyat kasb etadi. Dialektika ham bundan mustasno emas. Tamoyillar nima?
Falsafiy ma’noda «tamoyil»(prinsip) tushunchasi fundamental qoida, birinchi asosni, biron-bir konsepsiya yoki nazariyaning eng muhim asosini anglatadi. Falsafiy nazariya sifatidagi dialektikaga tamoyillar yaxlit tus beradi, uning qonunlari va kategoriyalarini izchil tizimga soladi. Dialektikaning hozirgi konsepsiyalarida bilish, obyektivlik, umumiy aloqa va rivojlanish tamoyillari muhim rol o’ynaydi. Bu tamoyillarni keyingi mavzuda ko’rib chiqamiz.
Rivojlanishning umumiy qonunlari. Qonun. Hodisalarni tavsiflashdan ularning mohiyatini anglab yetishga o’tish hodisalarda umumiy jihatlarni topishni talab etadi.. Bunda vazifa turli hodisalar o’rtasida umumiy jihatlarni topishdangina iborat emas. Hodisalarni birlashtiruvchi va ularning birligini belgilovchi asosni tushunib yetish zarur. Bu asos – hodisalarni «biriktiruvchi» va ularni bir-biriga yo’ldosh bo’lish, uyg’unlashish va muvofiqlashishga majbur qiluvchi amalda mavjud bo’lgan barqaror aloqani aks ettiruvchi qonundir.
Qonunlarni bilishga hodisalarni ilmiy o’rganish natijasida erishiladi. Odatda, bu olimlardan tafakkurning kuchli zo’riqishini va uzoq zahmat chekishni talab etuvchi juda og’ir ishdir. Voqyelikning biron-bir qonunini aniqlash uchun olim o’rganilayotgan hodisalar haqidagi dastlabki ma’lumotlarning ko’p sonli to’plamlariga tayanishiga to’g’ri keladi. Bu ma’lumotlar shunday tartibga solinishi va umumlashtirilishi lozimki, hodisalarning mazkur sohasi asosiy elementlar va munosabatlarni farqlash imkonini beradigan tizim sifatida namoyon bo’lsin. Shunday so’ng elementlarning rang-barang munosabatlari orasida tizimning va tizim ayrim elementlarining har qanday o’zgarishlarida saqlanib qoluvchi umumiy, o’zgarmas, invariant aloqalarni aniqlash talab etiladi.