Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

Kimyoviy usullar narsalarning kimyoviy tarkibini, gazlamalarda aralashmalar, charmda yogʻ moddalari mavjudligini, materiallarning boʻyalishi puxtaligini aniqlash vaqtida, materiallarga turli reagentlar taʼsirini aniqlashda qoʻllaniladi.
Masalan, gazlamalarning boʻyogʻi har xil yuvish vositalari bilan yuvishga, oqartirishga, atseton, erituvchilar, benzin, kerosin, uayt-spirit, yelim va shu kabilarning taʼsiriga chidamliligi kimyoviy usulda aniqlanadi.
Toʻqimachilik mahsuloti aralash yigirilgan ipdan iborat boʻlib, uni tashkil etuvchi tolalarni qoʻlda ajratish mumkin boʻlmagan hollarda ham kimyoviy usuldan foydalaniladi. Bunda komponentlardan birini tanlab eritadigan kimyoviy reaktivlar qoʻllaniladi
Qimmatbaho toshlarning rangi ularning asosiy xossalaridan biri boʻlib, u kimyoviy usulda aniqlanadi.
Masalan, kvarsda getin tangachalari mavjudligi avantyurinni qizgʻish-jigarrang qiladi, jilbertitning mayda tangachalari boʻlishi esa uni tuproq rangli qiladi. Serdoliklarga ular tarkibida juda oz miqdorda boʻlgan temir oksidlari va gidrooksidlari rang beradi, xrizopraz rangi nikel tuzlariga bogʻliq.
Metallar va ular qotishmalarining kimyoviy turgʻunligi hamda kimyoviy qotishmalar komponentlarining tarkibi identifikatsiyalash predmeti boʻladi. Chunonchi, 1-qotishma tarkibida mis 53%, rux 45%, alyuminiy 2%; 2-qotishma tarkibida rux 35%, oltingugurt 40%, fosfor 15%, kremniy 10%; 3-qotishma tarkibida mis 70%, qalay 28%, kumush 2% boʻladi. Metall qotishmalarning sifat-miqdor tarkibi koʻpgina roʻzgʻor buyumlarining haqiqiy qiymatini belgilab beradi.
Mikroskopik usullar materiallarning tabiatini va ularning tuzilishini tadqiq qilishda, ayrim reaktivlarning oʻrganilayotgan materiallarga taʼsirini kuzatishda va boshqalarda keng qoʻllaniladi. Mikroskopik kuzatuv maʼlumotlariga qarab, qoida taʼriqasida, oʻrganilayotgan obyektning sifat xarakteristikalari tuziladi, ularni tuzish vaqtida odatda obyektning rasmi chiziladi yoki mikrosurati olinadi.
Materiallarning tuzilishini oʻrganish uchun hammadan koʻp tarqalgan mikroskopik tahlil usullari quyidagilardir: petrografik usul, elektron mikroskopiya, differensial-termik tahlil, defektoskopiya va boshqalar.