O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti qalandar abduraxmonov, Samandar qurbonov

 
6.3-rasm. Insonning iqtisodiy hayotdagi o‘rni
20
 
Insonga iqtisodiy hayotning subyekti sifatidagi tasavvurlar 
rivojlanishining uzoq davom etgan jarayoni natijasida quyidagi qator 
tushunchalar paydo bo‘ldi: 
- mehnat resurslari – butun jamiyatning mehnatga qobiliyati 
jamlanmasi; 
20
Inson taraqqiyoti. Darslik. i.f.d., prof. Q.X. Abdurahmonov tahriri ostida. – T.: Fan va 
texnologiya, 2013 
Moddiy 
nе'matlar va 
xizmatlar 
istе'molchisi 
Iqtisodiy 
jarayonlar 
tashkilotchisi 
Tadbirkorlik 
salohiyati sohibi 
Mеhnat faoliyati 
alohida turi sohibi 
va mеhnat 
bozorining subyеkti 
 
INSON 
Ishlab chiqarish 
munosabatlarining 
unsuri 
Ishlab chiqaruvchi 
kuchlarning unsuri 
Iqtisodiyot sohasi 
 

---

76 
- mehnat salohiyati – barcha sifat xususiyatlari jamlanmasi sifatida 
qaraladigan ish kuchi; 
- inson omili – sifat xususiyatlari jamlanmasi sifatida qaraladigan, 
amal etayotgan ish kuchi; 
- inson kapitali – inson tomonidan ne’matlar ishlab chiqarish va 
xizmatlar ko‘rsatish jarayonida foydalaniladigan qobiliyat va sifatlar 
zahirasining jamlanmasi.
 
Qisqacha xulosa 
 
Iqtisodiy o‘sishning yangi keynscha, bir omilli modeli ingliz 
iqtisodchisi Roy Harrod va amerikalik iqtisodchi Evsey Domar 
tomonidan taklif etilgan. Uni odatda Harrod-Domar modeli deb 
atashadi. Bu modelda kapital iqtisodiy o‘sishning yagona omili sifatida 
hisobga olinadi. Mazkur omil go‘yoki o‘zida barcha boshqa omillar 
amal etishini sintez qiladi. Bunda barcha omillar ishtirok etishi, 
talabning ortishi taklifning ortishiga tengligi nazarda tutiladi. Iqtisodiy 
o‘sish to‘liq bandlik sharoitiga mos keluvchi potensial ishlab chiqarish 
darajasini uzoq muddatli ko‘payishi tendensiyasini anglatadi. Iqtisodiy 
o‘sish jami taklifning o‘sishini yoki boshqacha aytganimizda, haqiqiy 
va potensial YaIM hajmining oshishini bildiradi. Iqtisodiy o‘sish yalpi 
ichki mahsulot (YaIM) ijobiy dinamikasi asosida milliy ishlab 
chiqarish real hajmining uzoq muddatli o‘zgarishidir. Milliy ishlab 
chiqarish real hajmining barqaror o‘sishi esa iqtisodiyot tarmoqlari 
rivojlanganligi darajasiga bog‘liqdir.