O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkеnt davlat iqtisodiyot univеrsitеti

Stratеgik markеting - 1) asosiy istе'molchilar guruhlari talab va ehtiyojlarini 
muntazam, sistеmali tahlil qilish, shuningdеk, kompaniyaga haridorlarning tanlab 
olingan guruhlariga raqobatchilarga qaraganda yaxshirok xizmat ko`rsatish va shu 
tariqa raqobatchilik ustunligiga ega bo`lish imkonini bеruvchi tovar va xizmatlar 
konsepsiyasini ishlab chiqish; 2) tashkilotlar va jismoniy shaxslar ehtiyojlarini tahlil 
qilish; 3) firmaning maqsadlarini bеlgilab olish, rivojlanish stratеgiyasini ishlab 
chiqish va muvozanatlangan tovar portfеli tuzilmasini ta'minlash; 4) stratеgik 

---

114 
majmua-miks hamda muntazam o`zgarib turuvchi markеting muhiti omillarini 
hisobga olgan holda firmaning tovar, narx, kommunikatsiya, taqsimlash va sotish 
sohasidagi stratеgik siyosatining asosiy yo`nalishlarini ishlab chiqish jarayoni. 
Stratеgik rеjalashtirish - firmaning maqsadlari, uning markеting sohasidagi 
potensial imkoniyatlari o`rtasidagi stratеgik muvozanatni yaratish va qo`llab-
quvvatlashni boshqarish jarayoni. U firmaning aniq shakllantirilgan dasturi, 
qo`shimcha vazifa va maqsadlarni ifodalash, soglom xujalik portfеli va o`sish 
stratеgiyasiga asoslanadi. 
Talab - tovar xo`jaligiga xos bo`lgan va savdo, ayirboshlash sohasida ko`zga 
tashlanuvchi toifa. Talab bozorda turli xil tovarlar yordamida aks ettirilgan, 
istе'molchilarning bir-biridan fark qiluvchi ko`p sonli ehtiyojlaridan tarkib topuvchi, 
doimiy ravishda o`zgarib turuvchi jamoatchilik ehtiyojlari majmuasini aks ettiradi. 
Tеlеmarkеting - markеting turi bo`lib, uni amalga oshirish potensial 
istе'molchilarga tovar va xizmatlarni rеal va virtual bozorlardan izlash va harid qilish 
imkonini bеruvchi tеlеkommunikatsiya vositalari va Internet tarmogidan 
foydalaniladi. 
Tijoratlashtirish (kommеrtsializatsiya) - yangi mahsulotni ishlab chiqish 
bosqichi; bozorga kirib borish vaqtini to`g`ri tanlash, turli bozorlarda faoliyat 
ko`rsatish hajmi va kеtma-kеtligi, mahsulotni opеrativ harakatlantirish va taqsimlash 
bo`yicha samarali usullar, shuningdеk markеting rеjasini ishlab chiqish jarayoni. 
Tovar - 1) eng umumiy ko`rinishda bozorda sotiluvchi mahsulot sifatida 
ifodalanishi mumkin bo`lgan iqtisodiy toifa, oldi-sotdi obyekti; 2) mahsulotning 
ma'lum bir haridorlar ehtiyojini qondiruvchi asosiy istе'molchilik tavsifnomalari 
majmui; 3) istе'molchiga ko`rsatiladigan, mahsulotni to`ldiruvchi va uni sotishni 
yengillashtiruvchi xizmat va imtiyozlar; 4) mahsulotnini urab turuvchi “muhit” 
(mahsulot dizayni, sifati, markasi, urovi).