O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ iqtisodiyot “ kafedrasi

Milliy iqtisodiyotning strukturasini o’ziga xos xususiyatlari.

Milliy iqtisodiyot fani iqtisodiy rivojlanishni va takomillashishining bir, maxsus davriga, ya’ni m arkazdan turib boshqa- riladigan iqtisodiyotni bozor iqtisodiyotiga o ‘tish davriga to ‘g‘ri keladi. Bu eski iqtisodiy tizim ni tubdan isloh qilish va yangi ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotini yaratish davrini ifodalaydi. Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni takror ishlab chiqarish Milliy iqtisodiyotning predmeti b o ‘lib hisoblanadi. Milliy iqtisodiyot fani moliya va kredit, soliq va soliqqa tortish, sug‘urta kabi iqtisodiy fanlarning nazariy tom onlarini m a’lum davlatning — 0 ‘zbekiston Respublikasining xususiyati va sharoitiga bog‘laydi. B oiajak iqtisodiyot mutaxassislari e ’tiborini o ‘z m am lakatining iqtisodini chuqur va har tam onlam a o ‘rganishga qaratadi. Milliy iqtisodiyot fanini o‘rganish makro va mikroiqtisodiyot, sotsiologiya, tarix, iqtisodiy geografiya, statistika, inform atsion texnologiya va boshqa fanlam i chuqur bilishni taqozo etadi. Chunki, iqtisodchi-m utaxassis iqtisodiy faoliyatni barcha jarayonlarini to ‘liq va har tom onlam a o ‘rganish uchun iqtisodiy, huquqiy, texnika va boshqa fanlarni ham bilishi lozim bo‘ladi. M a’lum bir davlatning iqtisodiy faoliyatini chegaralab uni jahon ham jam iyatidan ajratib olish m um kin emas. Shuning uchun ham milliy iqtisodiyot jahon iqtisodiy tizimini bir b o ’lagi sifatida qaralishi lozim. Dem ak, milliy iqtisodiyotning xususiyatlari nafaqat ichki, balki tashqi omillarga ham bog‘liqdir. Shundan kelib chiqqan holda milliy iqtisodiyotga ta ’sir etadigan om illar ikki guruhga bo'linadi: Tashqi va ichki. U lar bir-birlari bilan cham barchas bog‘liqdir. Bozor m unosabatlari sharoitida milliy iqtisodiyotning rivojlanishida ichki va tashqi omillarning aham iyati ortib borm oqda. Ichki omillar orasida tabiiy va m ehnat resurslarining miqdori va sifati, asosiy kapitalning hajmi, ilmiy texnika va innovatsion taraqqiyot hal qiluvchi aham iyat kasb etm oqda. Tashqi omillar orasida jahon iqtisodiyoti tizimiga integratsiyalashuv kuchayishining aham iyati ortm oqda. Milliy iqtisodiyotga globallashuvning ta ’siri ziddiyatli kechadi. Bu jarayonda, bir tomondan xalqaro ishchi kuchi migratsiyasi kuchayadi. mamlakatga arzon tovarlarning kirib kelishi ko‘payadi, natijada milliy iqtisodiyotning ayrim tarm oqlarida iqtisodiy rivojlanishga to ‘siq paydo bo‘ladi. Ikkinchi tom ondan, tashqaridan zamonaviy texnologiya, investitsiya, innovatsiya va kreditlar kirib keladi. Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash va rekonstruksiya qilish, innovatsion texnologiyalarga o ‘tish imkoniyatlari kengayadi natijada iqtisodiy rivojlanish ta’m inlanadi