O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi Toshkent Moliya Instituti referat

4.Birinchi va ikkinchi darajadagi manfaatdor tomonlar.
Muvaffaqiyatli tadbirkorlik uchun zarur bo‘lgan qobiliyatlar tadbirkorni shakllantirishda juda muhim. Muvaffaqiyatli tadbirkorlik uchun zarur bo‘lgan uch asosiy qobiliyat mavjud. Ular quyidagicha ta’riflanishi mumkin:

• 
  kerakli miqdordagi bilimlarga ega bo‘lish;
  
• 
  ko‘nikmalar to‘plamini ishlatib bilish;
  
• 
  shaxsiy xususiyatlar to‘plamiga ega bo‘lish. Ularni tartib bo‘yicha ko‘rib chiqamiz.
  

Bilimlar — kerakli paytda chaqirib olinishi mumkin bo‘lgan, to‘plangan axborot yig‘imlari yoki hajmidan iborat, deb ta’riflangan edi. Biznes kontekstida, bilimlar quyidagi kabi jihatlar haqida ma’lumotlarga ega bo‘lish (yoki tanishish)da namoyon bo‘lishi mumkin:

• 
  biznesda ochilayotgan imkoniyatlar;
  
• 
  bozor;
  
• 
  iste’molchilar;
  
• 
  raqobatchilar;
  
• 
  ishlab chiqarish jarayonlari;
  
• 
  texnik detallar;
  
• 
  biznesni boshqarish;
  
• 
  yordam ko‘rsatish manbalari.
  

Ammo inson faoliyatining biznes yoki tadbirkorlik kabi sohasini bilishning o‘zi, hali o‘z korxonasini tashkil etish va uni boshqarishda muvaffaqiyatga erishish uchun yetarli emas, xuddi shunday, masalan, samolyotni boshqarish, mashinani haydash yoki suzish haqida o‘qish yoki ma’lumotlarni o‘rganishning o‘zi, siz samolyotni, mashinani boshqarishingiz yoki basseynda suzishingiz uchun yetarli bo‘lmaydi.
Ko‘nikmalar — bilimlarni ishlata bilish qobiliyati, deb ta’riflangan edi; ular amaliy faoliyat orqali egallanishi yoki rivojlanishi mumkin, masalan, samolyotni boshqarish, mashinani haydash yoki suzishni amalda bajarish yo‘li bilan. Biznes kontekstida texnik va boshqaruv mazmunidagi ko‘nikmalar o‘rtasida farqni ko‘rish mumkin. Ba’zi misollar quyida keltirilgan:


Texnik Boshqaruv

• 
  injenering  marketing (jumladan, sotish ham)
  
• 
  kompyuterlardan  moliyaviy faoliyatni boshqarish foydalanish
  
• 
  duradgorlik san’ati  jarayonlarni tashkil qilish
  
• 
  mexanika  rejalashtirish
  
• 
  umumiy ovqatlanish  yetakchilik
  

Bilim va ko‘nikmalarni ancha oson o‘rganish yoki ularni o‘zida rivojlantirish mumkin. Aksincha, ma’lum shaxsiy xususiyatlarni rivojlantirish bir qancha vaqt talab qiladi; ular osonlikcha o‘zgarmaydi yoki ularga tez erishilmaydi.

Shaxsiy sifatlar (xususiyatlar) — ruhshunoslar tomonidan shaxsning o‘ziga xosligini tashkil etuvchi shaxsiy xususiyatlar jamlanmasi, deb belgilangan. Tadbirkorning bu 14 shaxsiy sifati quyida keltirilgan:
Muvaffaqiyatli tadbirkor:

• 
  tashabbuskor;
  
• 
  imkoniyatlarni ko‘radi va ularni ro‘yobga chiqaradi;
  
• 
  tirishqoq;
  
• 
  ma’lumotlarni shaxsan o‘zi qidiradi;
  
• 
  sifatni oshirish tashvishida bo‘ladi;
  
• 
  shartnomalarning to‘liq bajarilishiga erishadi;
  
• 
  yuqori samaradorlikka yo‘naltirilgan;
  
• 
  o‘z faoliyatini muntazam rejalashtiradi;
  
• 
  muammolarni original yo‘llar bilan hal qiladi;
  
• 
  o‘ziga ishonch hissini namoyish etadi;
  
• 
  hisob-kitob bilan tavakkal qiladi;
  
• 
  shiddatli;
  
• 
  ishonch uyg‘otadi;
  
• 
  boshqalarni o‘z ta’siriga bo‘ysundirish strategiyalaridan foydalanadi.
  

Quyida bu sifatlar qisqacha bayon etilgan. Ushbu qobiliyatlar-ning uchalasiga ham (bilimlar, ko‘nikmalar, shaxsiy sifatlar) ega bo‘lmagan odam, biznesiga nisbatan qo‘llaganda, o‘z korxonasini muvaffaqiyatli boshqarish yo‘lida, shu qobiliyatlarga ega bo‘lgan odamdan ko‘ra, qiyinchiliklarga duch kelish ehtimoli ancha ko‘proq.
Agar odam quyidagiga ega bo‘lsa, nima bo‘lishi mumkin?

•