58
Xo‘jalik mablag‘lari turi va joylanishini ko‘rsatuvchi
aktiv schyotlarning
xususiyati shundaki, mablag‘larning ko‘payishi debet, mablag‘larning kamayishi
esa schyotning kredit tomonida aks ettiriladi.
Schyotdagi oxirgi qoldiq yoki saldo quyidagi formula orqali topiladi:
So = Sb + Do – Ko.
Xo‘jalik mablag‘larining manbalarini aks ettiruvchi passiv schyotlarning
ko‘payishi kreditda, kamayishi esa debet tomonida ko‘rsatiladi:
Debet
PASSIV SCHYOT
Kredit
Boshlang‘ich saldo (Sb)
Mablag‘larning
kamayishi
Mablag‘larning
ko‘payishi
(Do) Debet oborot
(Ko) Kredit oborot
Oxirgi saldo (So)
8-rasm.
Passiv schyotning ko‘rinishi
Oxirgi qoldiq quyidagicha topiladi: So = Sb + Ko – Do.
Shuni ta’kidlab o‘tish joizki,
kontr-aktiv schyotlar xususiyati xuddi passiv
schyotlar, kontr-passiv schyotlar xususiyati esa aktiv schyotlar xususiyati kabidir.
Tranzit schyotlar tarkibida bo‘lgan ikkita taqqoslovchi schyotlar xususiyati
umuman boshqacha, ularni quyidagi rasmda ko‘rishimiz mumkin:
Debet
9200 Kredit
Aktivlarning chiqib
ketishidan
xarajatlar
Aktivlarning chiqib
ketishidan daromadlar
Debet
9900
Kredit
Xarajatlarning yakuniy
moliyaviy natijaga hisobdan
chiqarilishi yoki
xarajatlarni
hisobga oluvchi
tranzit schyotlarning yopilishi
Daromadlarning yakuniy
moliyaviy natijaga hisobdan
chiqarilishi yoki
daromadlarni
hisobga oluvchi tranzit
schyotlarning yopilishi
9-rasm.
Tranzit schyotlarning ko‘rinishi
59
Tranzit schyotlar xususiyatiga keladigan bo‘lsak, ular daromadlarni hisobga
olish uchun mo‘ljallangan bo‘lsa–xuddi passiv schyot kabi talqin etiladi.
Agarda
xarajatlarni hisobga oluvchi tranzit schyotlar bo‘lsa aktiv schyotlar kabi ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
