O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi tosnkent moliya instituti

Axborot komplekslarining dasturiy ta‘minoti 
 
Dasturiy ta‘minot kompyuterning ikkinchi muhim qismi bo‘lib, u 
ma‘lumotlarga ishlov beruvchi dasturlar majmuasini va komputerni ishlatish uchun 
zarur bo‘lgan vositalarni o‘z ichiga oladi. 
Komputerning turli texnik qismlari orasidagi o‘zaro bog‘lanish – bu apparat 
interfeysi, dasturlar orasidagi o‘zaro bog‘lanish esa – dasturiy interfeys, apparat 
qismlari va dasturlar orasidagi o‘zaro bo‘glanish – apparat-dasturiy interfeys 
deyiladi. Shahsiy komputerlar haqida gap ketganda komputer tizimi bilan ishlashda 
uchinchi ishtirokchini, ya‘ni insonni ham nazarda tutish lozim. Inson komputerning 
ham apparat, ham dasturiy vositasi bilan muloqotda bo‘ladi. Insonning dastur bilan 
va dasturning inson bilan o‘zaro muloqoti – foydalanuvchi interfeysi deyiladi. 
Barcha dasturiy ta‘minotlarni uchta kategoriya boy‘icha tasniflash mumkin: 
- tizimli dasturiy ta‘minot; 
- amaliy dasturiy ta‘minot; 
- dasturlash texnologiyasininng uskunaviy vositalari (dasturlash vositalari). 

---

34 
1.2.1-rasm. Kompyuter tizimining dasturiy ta‘minoti 
 
Qo‘llanish jarayonida o‘zaro munosabat sxemasi sifatida ko‘rib 
chiqadigan bo‘lsak Foydalanuvchi-Amaliy dasturiy ta‘minot-Tizimli dasturiy 
tya‘minot – texnik ta‘minotlarni birgallikda xizmat ko‘rsatishini aytib o‘tishimiz 
shart. 
Dasturiy ta‘minot 
Tizimli dasturiy 
ta‘minot 
Amaliy dasturiy ta‘minot 
Dasturlash vositalari 
Operatsion tizimlar 
Drayverlar 
Qobiq dasturlar 
Yordamchi dasturlar 
Ofice dasturlari 
Iqtisodiyot dasturlari 
Ma‘lumotlar bazasini 
boshqarish tizimlari 
Matematika va statistika 
dasturlash tizimlari 
Kompyuter grafikasi. Video
va animatsiya 
Nashiryot dasturlari 
Loyihalarni avtomatlashtiruvchi tizimlar 
Dasturlash tillaФri 
Translayatorlar: 
-interpretatorlar 
-kompilyatorlar 
Sozlash dasturlari 

---

35