401
—
Affin tizimidagi Sezar usuli;
—
Тayanch so‗zli Sezar usuli va boshqalar.
Sezar usulida almashtiruvchi harflar k ta siljish bilan aniqlanadi.
Yuliy
Sezar bevosita k=3 bo‗lganda ushbu usuldan foydalangan.
Affin tizimidagi Sezar usulida har bir harfga almashtiriluvchi harflar
maxsus formula bo‗yicha aniqlanadi: at+b (mod m),
bu yerda a,b — butun
sonlar, 0≤a, b
Тayanch so„zli Sezar usulida siljitish bilan birgalikda tayanch so‗z
qo‗llaniladi. Тayanch so‗zni qo‗llashdan maqsad hosil qilinadigan alifboda harflar
ketma-ketligini o‗zgartirishdir.
Kundalik jarayonda foydalanuvchilar ofis dasturlari va arxivatorlarni
qo‗llab kelishadi.
Arxivatorlar, masalan RkZir dasturida ma‘lumotlarni parol
yordamida shifrlash mumkin. Ushbu fayllarni ochishda ikkita, ya‘ni lug‗atli va
to‗g‗ridan-to‗g‗ri usuldan foydalanishadi. Lug‗atli
usulda bevosita maxsus
fayldan so‗zlar parol o‗rniga qo‗yib tekshiriladi, to‗g‗ridan-to‗g‗ri usulda esa
bevosita belgilar
kombinatsiyasi tuzilib, parol o‗rniga qo‗yib tekshiriladi.
Kompyuter tarmoqlarida himoyani taminlash usullari
Kompyuter tarmoqlarida axborotni himoyalash deb foydalanuvchilarni
ruxsatsiz tarmoq elementlari va zaxiralariga egalik qilishni man etishdagi texnik,
dasturiy va
kriptografik usul va vositalar, hamda tashkiliy tadbirlarga aytiladi.
Bevosita telekommunikatsiya kanallarida axborot xavfsizligini ta‘minlash
usul va vositalarini quyidagilar: to‗sqinlik; egalikni boshqarish; niqoblash;
tartiblash; majburlash; undamoq.
Yuqorida keltirilgan usullarni quyidagicha ta‘riflash qabul qilingan.
Do'stlaringiz bilan baham: 
