O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Download 3.55 Mb. Pdf ko'rish
|
Kompyuter grafikasi va dizayn
|
6.3. Dizering
Agar rastrli aks ettirish qurilmasi har bir piksel uchun minglab ranglarni qaytadan tiklay olsa – bu yaxshi. Yaqin – yaqinlargacha ham bu hatto kompyuter displeylari (aniqrog‗i – videoadapterlar) uchun ham muammo edi. Zamonaviy rastrli displeylar millionlab ranglarni keraklicha sifatli aks ettirish mumkin, shu tufayli rangli fotografiyalarni hech bir muammosiz aks etdiradi. Ma‘lumki, qog‗ozga chop etuvchi rastr qurilmalarining ruxsat berilgan xatolik miqdori displeylarga nisbatan ikki barobar kichik. Boshqacha aytganda bir dyuym uzunlikdagi nuqtalar soni (dpi) ikki barobar ortiq. Ammo, million ranglar haqida gapirmay ham turib, oq - qora fotografiyalarning piksellari uchun kul rangning hatto yuzdan bir gradatsiyasini ham bevosita tasvirlash mumkin emas. Har qanday gazeta va jurnallarda bezaklarni, tasvirlarni ko‗ramiz – ko‗z deb e‘tiroz bildirilishi mumkin. Lupani olib pechat qilingan suratga qaralsa, ularda ko‗pchilik hollarda ranglarni nozik turlari (rangli tasvirlarda) yoki yarim tus gradatsiyalarini (oq - qora tasvirlarda) nuqtalar qorishig‗i bilan immitatsiya qilinganligini ko‗rish mumkin. Poligrafik uskuna qanchalik sifatli bo‗lsa, nuqtalar va ular orasidagi masofa shunchalik kichik bo‗ladi. 101 Ba‘zan fotografiyadagi alohida nuqtalarni ajratib bo‗lmaydi. Bu narsa ikki holda yuz berishi mumkin – yo bizning omadimiz kelib, bir necha yuz xil bo‗yoqli pechatni ko‗rganimiz, yoki pechat qiluvchi qurilmaning ajratish qobiliyati juda yuqori. Ammo bu holatlarning har ikkalovi ham hozircha deyarli uchramaydi. Ammo albatta vaqt o‗tishi bilan sifatli pechatlash usuli kashf etilishiga shubha yo‗q. Qog‗ozda pechatlash qurilmalari uchun buyoqlar soni anchagina muhimdir. Odatda poligrafiya sifatida rangli tasvirlar uchun uch rangli va bir qora rangdan foydalanilib, bularning qo‗shilishidan (qora rang va qog‗ozning oq rangini ham qo‗shgan holda) sakkiz xil rang hosil qilinadi. Katta miqdordagi bo‗yoq turlari bilan pechat qilish namunalari masalan, sakkiz turdagi bo‗yoqdan foydalanib pechatlangan kartalar – uchrab turadi, ammo pechat qilishning bunday texnologiyasi ancha murakkabdir. Rangli tasvirlarni pechat qilishning holatini nisbatan sodda bo‗lgan idora printerlari misolida baholashimiz mumkin. Yaqinda odatda uch xil rangli bo‗yoq o‗rniga olti xil bo‗yoqdan foydalanadigan purkovchi (struyniy) printerlar paydo bo‗ldi. Bunday printerlarda (etti rangli printerlar) odatdagi CMYK – bo‗yoqlar tarkibiga och – havo rang, och – pushti va och – sariq ranglar qo‗shilgandir. Olti rangli printerlarda och – sariq rang bo‗lmaydi. Bo‗yoqlar sonining ortishi shubhasiz, tasvirlarni pechat qilish sifatini ancha oshirdi, ammo bu hozircha aniq kamlik qiladi. Agar grafik qurilma ranglar miqdorini etarlicha ta‘minlay olmasa, unda qurilma rastrlari yoki rastrli emasligidan qat‘iy nazar, rastrlash usuli qo‗llaniladi. Rastrlash usuli poligrafiyada anchadan beri ma‘lum. U bundan bir necha yuz yil oldin gravyuralarni pechat qilishda foydalangandir. Gravyuralarda tasvir ko‗plab shtrixlar vositasida vujudga keltiriladi, bunda yarim tonlar gradatsiyasi bir xil uzunlikdagi turli qalinlikdagi shtrixlar, yoki bir xil qalinlikdagi shtrixlar joylashish qirraligini o‗zgartirish bilan amalga oshirilgan. Bunday usullar inson ko‗rishining o‗ziga xos xususiyatlaridan birinchi navbatda fazoviy integratsiyadan, foydalanadi. Agar turli rangdagi kichkina nuqtalarni bir-birlariga etarlicha yaqin masofalarda joylashtirsak, ular xuddi o‗rtacha rangdagi bir nuqta sifatida qabul qilinadi. Agar tekislikdagi ko‗pgina turli rangdagi nuqtalarni quroq bir tarzda joylashtirib chiqsak, unda tekislikni o‗rtacha bir rang bilan yaxshi bo‗yab chiqqanga 102 o‗xshab ko‗rinadi. Ammo agar nuqtalarning o‗lchamlari va (yoki) ular orasidagi masofa oshirilsa, yaxlit bo‗yalganga o‗xshab tuyulishi illyuziyasi yo‗qoladi – kishilar ko‗rishning boshqa bir xususiyati, ya‘ni alohida obyektlarni ajrata olish, ularning konturlari haqida yaqqol tasavvur qilish qobilyati namoyon bo‗ladi. Kompyuter grafika tizimlarida bu usullar tez-tez qo‗llab turiladi. Ular rastrli tasvirning fazoviy ajratish qobiliyatini pasaytirish hisobiga oshirish ranglar ottenoklari miqdorini imkoniyatini beradi. Boshqacha qilib aytganda, bu ajratish qobiliyatini ranglar miqdoriga almashish degani bo‗ladi. Kompyuter grafikasiga oid adabiyotda bu usullar dizering (titrash, suyultirish) nomini olgandir. Dizeringni eng sodda varianti sifatida ikkita qo‗shni piksel bilan rang ottenokini paydo qilishni aytish mumkin. Agar ikki pikseldan iborat yacheykalarni qaraydigan bo‗lsak (4 – rasm), unda 1 raqamli yacheyka S 1 va S 2 grafik qurilma har bir piksel uchun bevosita tiklay oladigan rang ottenoklaridan. S 1 va S 2 larning raqamli qiymatlarini yarim tonlar gradatsiyasida yoki RGB modelida har bir tashkil etuvchisi CMY uchun ayrim – ayrim hisoblash mumkin. Download 3.55 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|