O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Nazorat savollari 
1. Kesmalarni chizish algoritmi qanday ishlaydi. 
2. Brezemxem algoritmlarining asosiy g‗oyasi nimadan iborat. 
3. Brezemxemning umumiy algoritmi qanday ishlaydi. 
4. Aylanani generatsiyalash uchun Brezzemxemning algoritmini tushuntiring. 
5. Ellipsni chiqarish algoritmini tushuntiring. 
6. Bez‘e egri chiziqlari qanday chiziladi. 
7. Bez‘e egri chiziqlari uchun goemetrik algoritmlarni tushuntiring. 

---

94 
8. Rastrli razvertka tasvirni generatsiyalash usullari. 
9. Guruhli kodlash qanday amalga oshiriladi. 
10. Katakli kodlash qanday amalga oshiriladi. 
11. Kadr buferi nima. 
12. Rastrni adreslash qanday amalga oshiriladi. 

---

95 
6- bob. RASTR ALGORITMLARI. RASTRLI TASVIRNI YaXShILASh 
USULLARI 
 
5.1. Rastr tasvirlarni saqlash uchun fayllar formati 
Hozirgi paytda rastr tasvirlari uchun ko‗plab fayllar formatlari ma‘lum.
Bu yerda biz keng tarqalishiga Windows operatsion tizimi sabab bo‗lgan eng 
ommabop formatlardan biri – BMP formatini qarab chiqamiz. 
BMP faylining umumiy strukturasi quyidagi jadvalda keltirilgan: 
Nomi 
O„lchami 
BIT MAP FILE HEADER 
14 bayt 
BIT MAP INFO HEADER
40 bayt 
PALITRA 
Ranglar soniga bog‗liq 
RASTR TASVIRNI BITLAR 
MASSIVI 
Rastrning o‗lchami va bir pikselga to‗g‗ri keluvchi 
bitlar soni bilan aniqlanadi 
BMP faylning sarlavhasi BIT MAP FILE HEADER deb ataladi. Undan 
faylning umumiy tasnifi (holatining bayoni) joylashtiriladi. Sarlavha quyidagi 
maydonlarga ega: 
WORD of type – ―BM‖ simvollarini saqlaydi. Bu format kodidir. 
WORD of size – faylning baytlardagi umumiy o‗lchami. 
WORD of reserved1 – rezervlangan, hozircha 0 ga teng. 
WORD of reserved2 – rezervlangan, hozircha 0 ga teng. 
WORD of OffBitc – ushbu fayldagi bitlar massivining adresi. 
Shundan keyin faylda yana bir sarlavha – BIT MAP INFO HEADER keladi. 
Unda rastrning o‗lchamlarini va piksellarning rang formatlarini tasnifi saqlanadi. 
Ushbu sarlavha quyidagi maydonlarga ega: 
WORD of size – sarlavha o‗lchami, 40 ga teng. 
LONG bi Width – piksellardagi rastr kengligi. 
LONG bi Height – piksellardagi rastr balandligi. 
WORD bi Planec – 1 ga teng bo‗lishi kerak. 

---

96 
WORD bi Bit Sount – bir pikselga to‗g‗ri keluvchi bit, 1, 4, 8, 16, 24 yoki 32 
bo‗lishi mumkin. 
WORD bi Compression – nolga teng. 
WORD bi Size Imege – rastr bit massivining baytlardagi o‗lchami. 
LONG bi X PelsPerMeter – x bo‗yicha 1 metrdagi piksellar sonida 
ifodalanuvchi razreshenie. 
LONG bi Y pelsPerMeter – y bo‗yicha1 metrdagi piksellar sonida 
ifodalanuvchi razreshenie. 
WORD bi SlpUsed – agar 0 ga teng bo‗lsa, ranglarning maksimal miqdori 
foydalaniladi. 
WORD bi SlpImportant – agar bi SlpUsed = 0 bo‗lsa, 0 ga teng shundan keyin 
faylda RGB QAUD ko‗rinishida yozuv ko‗rinishidagi palitra joylashadi. Har bir 
yozuv o‗zida to‗rt qatorni saqlaydi. 
BYTE RGB Blue – B rang tashkil etuvchisi, 0 dan 255 gacha. 
BYTE RGB Green – G tashkil etuvchisi. 
BYTE RGB Red – R tashkil etuvchisi 
BYTE RGB Resevred – foydalanilmaydi, 0 ga teng.