O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti
Download 286.42 Kb. Pdf ko'rish
|
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI «UMUMIQTISODIY NAZARIYA VA IQTISODIY PEDAGOGIKA» KAFEDRASI Bakalavriat yo’nalishlari va magistratura mutaxassisliklarida o’qitiladigan fanlardan ishchi o’quv dasturlari to’plami Toshkent – 2005 «Umumiqtisodiy nazariya va iqtisodiy pedagogika» kafedrasida bakalavriat yo’nalishlari va magistratura mutaxassisliklarida o’qitiladigan fanlardan ishchi o’quv dasturlari to’plami, T.: Moliya nashiriyoti, 2005, -56 b. Ushbu dasturlar to’plamiga institutda tayyorlanadigan bakalavriat yo’nalishlari va magistratura mutaxassisliklarida «Umumiqtisodiy nazariya va iqtisodiy pedagogika» kafedrasi tomonidan o’qiladigan fanlarning ishchi o’quv dasturlari kiritilgan. To’plamga kiritilgan ishchi quv dasturlari O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2001 yil 343-sonli «Oliy ta’limning Davlat ta’lim standartlarining tasdiqlash to’g’risida» gi qarori, xamda O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta- maxsus ta’lim Vazirligi tomonidan 2002 yil 28 fevral tasdiqlangan «Bakalavriat yo’nalishlari va magistratura mutaxassisliklarining davlat ta’lim standartlari» talablari xamda Vazirlikning 2004 yil 16 avgustdagi «Oliy ta’limning bakalavriat bosqichini yangi taxrirdagi namunaviy o’quv rejasi bilan ta’minlash tug’risida» gi 199-sonli buyrug’i asosida tuzilgan. Mazkur dasturlar to’plami «Umumiqtisodiy nazariya va iqtisodiy pedagogika» kafedrasida professor o’qituvchilarning yig’ilishida muxokama qilingan va nashchrga tavsiya etilgan. (2005 yil 7 iyun, 5-sonli bayonnoma)
2 «IQTISODIYOT NAZARIYASI» FANIDAN ISHCHI O’QUV DASTURI
3 «Iqtisodiyot nazariyasi fanidan» Ishchi o’q
uv dasturi
Tuzuvchilar: prof. Jumakulov T.T.
dots. Juraev T.T.
prof. Rustamov B. Taqrizchilar: prof. Tojibaeva D. dots. Abdullaev S.
Mazkur dastur O’ zbekiston Respublikasi Oliy o’ rta maxsus ta’lim Vazirligi tomonidan 2002 yil 28-fevralda tasdiqlangan «Biznes va boshqaruv» ta’lim soxasidagi barcha bakalariat y o’ nalishlari Davlat ta’lim standartlari talablariga mos ravishda ishlab chiqilgan. Dasturda: • Iqtisodiyot taraqqiyotining umumiy asoslari; • Bozor iqtisodiyoti; • Milliy iqtisodiyotning amal qilishi va uning qonuniyatlari; • Jaxon x o’ jaligi kabi «Iqtisodiyot nazariyasi» faning fundamintal b o’ limlaridan iqtisodchi kadrlar uchun etarli tizimlashtirilgan iqtisodiy bilimlarni berish nazarda tutilgan. Dastur «Umumiqtisodiy nazariya va iqtisod pedagogika» kafedrasining 2005 yil 23 maydagi yig’ilishida muxokama qilinib, foydalanishga tavsiya etilgan.
4 1. “IQTISODIYOT NAZARIYASI” FANIDAN MA’RUZA VA SEMINAR MAShG’ULOTLARIGA AJRATILGAN S O A T L A R
№ MAVZULAR NOMI Jami Ma’ruza Seminar Mustaqil ish I-Bo’lim. Iqtisodiyotni taraqiyotining umumiy asoslari. 1 Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va uslubi. 10 2
6 2 Sotsial-iqtisodiy extiyojlar. 6 2 2 2 3 Iqtisodiy faoliyat va ishlab chiqarish. 6 2 2 2 4 Tovar-pul munosabatlari, bozor iqtisodiyoti shakllanishi va amal qilishining asosidir. 6 2 2 2 5 Mulkchilik munosabatlari. 6 2 2 2 6 Sotsial-iqtisodiy tizimlar va ularning o’zgarishi. 6 2 2 2
7 Bozor iqtisodiyotining mohiyati va belgilari. 6 2 2 2 8 Bozor iqtisodiyotiga o’tish davri va uning O’zbekistondagi xususiyatlari. 6 2 2 2 9 Bozor va uning tuzilishi. 6 2 2 2 10 Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati. 6 2 2 2 11 Tadbirkorlik faoliyati. Tadbirkorlik kapitali va uning xarakati. 12 4 2 6 12 Sarf xarajatlar va foyda nazariyalari. 6 2 2 2 13 Ish xaqi va mehnat nazariyalari. 6 2 2 2 14 Raqobat nazariyasi. 6 2 2 2 15 Narx nazariyasi. 6 2 2 2 16 Agrar munosabatlar va agrobiznes. 6 2
2 III-Bo’lim. Milliy iqtisodiyot (makroiqtisod)ning amal qilishi va uning qonuniyatlari. 17 Milliy iqtisodiyot va uning makroiqtisodiy o’lchamlari. Yalpi milliy maxsulot va uning xarakat shakllari. 12 4 4 4 18 Yalpi talab va yalpi taklif. 6 2
2 19 Iste’mol, jamg’arma va investitsiyalar. 6 2
2 20 Iqtisodiy o’sish va milliy boylikning ko’payishi, milliy iqtisodiyotga amal qilish va rivojining natijalaridir. 6 2 2 2 21 Makroiqtisodiy nisbatlar va muvozanatlik. 6 2
2 22 Iqtisodiyotning tsiklligi va makroiqtisodiy 6 2 2 2
5 beqarorlik. 23 Yalpi ishchi kuchi, uning bandligi va ishsizlik. 6 2
2 24 Moliya tizimi va moliyaviy siyosat. 12 2
8 25 Pul
muomalasi. 6 2 2 2 26 Kredit va bank tizimi. 12
2 2 8 27 Bozor iqtisodiyotini tartibga solish. Davlatning iqtisodiy roli. 11 2 2 7 28 Axoli daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati. 6 2
2 IV-Bo’lim. Jahon ho’jaligi. 29 Jahon xo’jaligi va uning evolyutsiyasi. 6 2
2 30
Jahon bozori. Xalqaro valyuta va kredit munosabatlari. 6 2 2 2
6 2. MA’RUZA MASHG’ULOTLARI MAVZULARI IQTISODIY TARAQO’IYoTNING UMUMIY ASOSLARI 1 – MAVZU. IQTISODIYoT NAZARIYaSI FANINING PREDMETI VA USLUBI (2 soat) Iqtisodiyot tushunchasi va uning bosh masalasi. Iqtisodiyotning doimiy muammolari. Qadimgi Sharq va G’arb xalqlarida iqtisodiy g’oyalarning vujudga
Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishi. Merkantilizm, fizokratlar, Angliya klassik iqtisodiy maktabi. Marjinalizm. Hozirgi zamon iqtisodiyot nazariyasidagi asosiy oqimlar. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Moddiy va ma’naviy ne’matlarni ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va iste’mol qilish jarayonidagi iqtisodiy munosabatlar. Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar. Iqtisodiy qonunlar tizimi. Iqtisodiy jarayonlarni ilmiy bilish usullari: Ilmiy abstraktsiya, induktsiya va deduktsiya, empirik usul va farazlardan foydalanish. Mikro va makroiqtisodiy tahlil. Iqtisodiy tahlilda matematik, statistik va grafik usullardan foydalanish. Pozitiv va normativ usullar. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatidagi vazifalari. Iqtisodiyot nazariyasi - barcha iqtisodiy fanlarning uslubiy poydevori va davlat iqtisodiy siyosatning ilmiy asosi ekanligi. Hozirgi zamon iqtisodiy tafakkurning shakllanishida, O’zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish muammolarini bilishda iqtisodiyot nazariyasi fanining ahamiyati.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 16, 21, 23, 24.
6, 8, 9, 14, 28, 30, 31, 33, 36, 37.
7 2 – MAVZU. SOTsIAL – IQTISODIY EHTIYoJLAR (2 soat) Sotsial - iqtisodiy ehtiyojlarning mazmuni. Individual, guruhiy va umumjamiyat ehtiyojlari. Ehtiyojlarni iqtisodiy taraqqiyot darajasiga va jamiyatning ichki tuzilishiga bog’liq bo’lishi. O’zbekistonda ehtiyojlarning xususiyatlari. Ehtiyojlarning tarkibi. Moddiy, sotsial – ma’naviy ehtiyojlar va mehnat ehtiyoji. Ehtiyojlarning tabaqalanishi. Ehtiyojlarning cheksizligi. Ehtiyojlarning yuksalish qonuni. Ehtiyojlar transformatsiyasi, tarkibni yangilanishi, miqdoran o’sib borishi, ehtiyojlarni qondirish vositalari. Cheklangan resurslar sharoitida cheksiz ehtiyojlarni qondirish muammosi. Ehtiyojlarning qondirilishining optimal darajasining tanlanishi, muqobil mahsulotlarni yaratilishi. Ehtiyojlarning qondirilish usullarining o’zgarishi. Ehtiyojlarni individual tarzda va birgalikda qondirilishi, ehtiyojlarni qondirilishi darajasi. Asosiy adabiyotlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 21, 24.
4, 5, 7, 8, 9.
Iqtisodiy faoliyat mazmuni va uning turlari. Iqtisodiy faoliyatning differentsiatsiyasi va integratsiyasi. Ishlab chiqarish jarayonining iqtisodiy mazmuni va ijtimoiy shakllari. Ishlab chiqarish omillari, ularning birikish usullari va o’zaro ta’siri. Moddiy va
Ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi. Vaqtni tejash qonuni. Mehnat taqsimoti va ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi. Mehnat kooperatsiyasi, uning turlari va chuqurlashib borishi. Iqtisodning integratsiya ko’lami, yagona iqtisodliy makon. Markaziy Osiyoda yagona iqtisodiy makonni yuzaga keltirish.
8 Asosiy adabiyotlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 21, 23, 24.
4, 7, 8, 9, 17, 19, 29, 31.
Natural va tovar ishlab chiqarish ijtimoiy xo’jalikning shakllari ekanligi hamda ularning farqlari. Tovar ishlab chiqarishning vujudga kelish va rivojlanish sabablari.
Tovar va uning xususiyatlari. Tovar nafliligi nazariyasi, marjinalizm. Tovarning nafliligi va ayirboshlanish qobiliyati (qiymati). Tovar ishlab chiqarishga sarflangan mehnat xarajatlari. Tovar nafliligini narxga ta’siri. Mehnat unumdorligi va intensivligining tovar ishlab chiqarish bahosiga ta’siri. Ishlab chiqarish narxi va bozor narxi. Tovar va xizmatlar qiymatini tushunishnig muqobilligi. Pul tovar ayirboshlash va o’iymat rivojilanishining mahsuli ekanligi. Pulning o’ziga xos xususiyatlari va asosiy vazifalari. Pulning metalistik,
O’zbekistonda milliy pul – so’mning muomalaga kiritilishi va uning ahamiyati. Asosiy adabiyotlar:
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 23, 24. Qo’shimcha adabiyotlar: 4, 5, 6, 7, 8, 9, 29, 31.
Mulkchilik munosabatlarining mazmuni, tarkibiy tuzilishi. Mulk sub’ektlari va ob’ektlari. Mulkdorning manfaati va ma’suliyati. Mulkni iqtisodiy realizatsiyasi jarayoni, uning usullari va muqobil yo’llari. Nominal va xaqiqiy (real) mulkdorlik. Mulk turlari(tiplari). Mulk shakllarini xilma-xilligi. Xususiy mulk, jamoa mulki va davlat mulkining har – xil ko’rinishlari. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning maqsadi, asosiy shakllari va usullari. O’zbekistonda bu jarayonning o’ziga xosligi. Xo’jalik yuritish shakllari: Individual xo’jalik yuritish, sherikchilik xo’jaligi, ijara xo’jaligi, davlat xo’jaligi. Samarali xo’jalik yutirishning mulk realizatsiyasi
9 Asosiy adabiyotlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 21, 23, 24.
4, 6, 7, 8, 9, 19, 29, 30, 31.
Sotsial iqtisodiy tizimlar tushunchasi. Ishlab chiqaruvchi kuchlar va sotsial- iqtisodiy munosabatlar. Ijtimoiy taraqqiyot bosqichlarini bilishda texnologik va sotsial jihatdan yondashuv. Turli formatsiyalar. Taraqqiyot bosqichlari va ularning o’rin almashuvlari. Monostruktura va polistrukturali tizimning mazmuni. Monoiqtisodiy tizimning har xil ko’rinishlari. Aralash iqtisodiyot-poliqtisodiy tizim ekanligi. Aralash iqtisodiyotning tub belgilari: mukammal texnika va yuksak texnologiya, bozor va nobozor munosabatlarining yaxlitligi, malakali mehnatning cheklangan resursiga aylanishi, tadbirkorlik imkoniyatining kengayishi, mulk bilan mehnatning birikishi, manfaatlarning uyg’unlashuvi. Aralash iqtisodiyot doirasining kengayib borishi. Aralash iqtisodiyotni shakllantirish O’zbekistonning kelajakdagi vazifasi ekanligi. Asosiy adabiyotlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 21, 23, 24.
4, 6, 7, 8, 9, 29, 31. BOZOR IQTISODIYoTI. 7 – MAVZU. BOZOR IQTISODIYoTINING MOHIYaTI VA BELGILARI (2 soat) Bozor iqtisodiyoti tushunchasi. Bozor iqtisodiyoti umuminsoniydir. Bozor iqtisodiyotining tub belgilari. Iqtisodiy erkinlik shart-sharoiti. Iqtisodiy
Bozor iqtisodiyotining sotsial adolat qoidalari. Daromadlarning yuqori chegarasining bo’lmasligi.
10 Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiy noaniqlik va iqtisodiy risk (tahlika) muammolari. Madaniylashgan bozor iqtisodiyoti, ularning xususiyatlari va tartibga solish mexanizmi.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 20, 21, 23, 24,32
4, 5, 6, 7, 8, 9, 17, 19, 24, 31.
Bozor iqtisodiyotiga o’tish umuminsoniy jarayon ekanligi va uning asosiy yo’llari. Rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o’tishning xususiyatlari. Ko’p
O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tish kontseptsiyasi va islohotlar strategiyasi. Milliy mustaqillikni ta’minlash va bozor munosabatiga o’tish vazifasini
Iqtisoidyotda davlat va nodavlat sektorlari tizimi. Davlat buyurtmalari va erkin bozor uchun ishlab chiqarish. Davlat narxlari va erkin narxlar. Iqtisodiyotni tartiblashning yangi usullari. Raqobatchilik vaziyatning yaratilishi. Tadbirkorlikni qo’llab - quvvatlash. Iqtisodiyotdagi barqarorlik va tarkibiy o’zgarishlarni ta’minlash. Investitsiya muammolari. Aholining tabaqalanishi. Sotsial siyosatning asosiy yo’nalishlari. Asosiy adabiyotlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 20, 21, 23, 24.
4, 5, 6, 7, 8, 9, 29, 31.
9 – MAVZU. BOZOR VA UNING TUZILIShI (2 soat)
Bozor tushunchasi. Bozorning iqtisodiyot uchun ahamiyati. Bevosita va bilvosita bozor aloqalari. Bozorning ob’ektlari va sub’ektlari. Tartibsiz va tartiblanadigan bozor belgilari. Taqchil bozor va to’yingan bozor. Bozor orqali ishlab chiqarish va iste’molning bog’lanishi. Qiymatning tovar shaklidan pul shakliga aylanishi. Resurslarning erkin xarakatining ta’minlanishi. Iqtisodiyotni tartiblashtirishda ishtirok etish. Erkin, monopol raqobatli, oligopolistik va sof monopoliya bozorlari. Bozor segmenti va uning mezonlari. Bozorni o’z ob’ekti jihatidan turlanishi: iste’mol tovarlari, xizmatlar bozori va uning ishtirokchilari, ishlab chiqarish resurslari, bozori, ko’chmas mol – mulk bozori, birjalar savdosi, chakana savdo va uning ko’rinishlari, ishchi kuchi, moliya, intellektual tovarlar bozori, ularning farqi. Bozor infrastrukturasi va uning unsurlari. O’zbekiston milliy bozorni shakllantirish yo’llari. Asosiy adabiyotlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 20, 21, 23, 24.
4, 5, 6, 7, 8, 9, 17, 19, 24, 31.
Talab tushunchasi. Talab qonuni. Talab egri chizig’i. Talabning egiluvchanligi. Talab miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Bozor baholari, iste’molchi didi,
Taklif tushunchasi. Taklif qonuni. Taklif miqdoriga ta’sir ko’rsatuvchi omillar. Taklif egri chizig’i. Taklif va ishlab chiqarish hajmining o’zaro bog’liqligi. Taklifning egiluvchanligi. Bozor baholari, ishlab chiqarish hajmi, resurslar bahosi, soliqlar darajasi, ishlab chiqaruvchilar soni, resurslar unumdorligi, boshqa tovarlar bahosi, inflyatsiyaning kutilishi. Talab va taklifning baho, daromad hamda omillar bo’yicha o’zgaruvchanligi. Iqtisodiy resurslarga talab va taklifning xususiyatlari. Talab va taklifning mos kelishi. Bozor muvozanati. Xususiy va umumiy muvozanatlik. Bozor muvozanatining iqtisodiyotga ta’siri. O’zbekistonda bozor muvozanatining ta’minlanishi. Iste’molchi xulqi nazariyasi. Naflilikni oshirish qoidasi. Baho va daromadlar o’zgarishining iste’molchi tanloviga ta’siri.
Download 286.42 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|