O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi turon zarmed universiteti

13-MAVZU: IQTIDORLI O’QUVCHILARNI O’QITISH (EDUCATION OF GIFTED CHILDREN)
Reja:

1. 
   Zamonaviy iqtidorlilik konsepsiyasi.
   
2. 
   Iqtidorli bola shaxsining o’ziga xosliklari.
   
3. 
   Iqtidorli o’quvchilar bilan ishlash.
   
4. 
   “Noosfera” modeli asosida iqtidorli o’quvchilarning o’quv-bilish faoliyatini tashkil qilish.
   
5. 
   TRIZ va ARIZ. Prezident maktablari. Ijod maktablari.
   

Har bir bola iqtidor egasi bo‘lib tug‘iladi. Bu iqtidorni yuzaga chiqarish faqat alohida shaxs uchun emas, balki jamiyat va uning taraqqiyoti uchun zarurdir. Shuning uchun zamonaviy malakali pedagoglarga qo‘yiladigan asosiy talablardan biri iqtidorli o‘quvchilarni aniqlash, iqtidorni kerakli yo‘nalishda rivojlantirish uchun ijodiy yondashish va uni yuzaga chiqarish uchun zarur shart- sharoitni yaratish, o‘quvchi yoshlar ruhiyatini tushuna olish va malakali yordam bera olishdir.
Aqliy salohiyat yoki intellekt, bilim olishga bo‘lgan qiziqish va salohiyatining, o‘ziga bo‘lgan
ishonchning yuqoriligidir.
Iqtidor - intellektual imkoniyatlar va talabchanlik majmuidir.
Insonning sifat jihatdan yangi pog‘onaga ko‘tarilishini va uning o‘ziga xos faoliyatini ta’minlovchi umumiy xususiyatdir.
Inson faoliyatini yuqori darajalarga olib chiquvchi ichki imkoniyatlar majmui Iqtidor - inson ruhiyatining butun
hayoti davomida tizimli rivojlanadigan psixikaning imkoniyati bo‘lib, insonning boshqalarga nisbatan noan’anaviy va favqulodda natijalarga erishishini ta’minlaydi. Iqtidor insonning barcha imkoniyatlarini va fikrlashini hayotning yangi talablarini hal qilishga va yangi sharoitlarga moslashishga yo‘naltiradi.
Iqtidor turlari
Badiiy iqtidor
Umumiy intellektual
Yetakchilik iqtidori
Amaliy iqtidor
Iqtidor belgilari
Ma’lum bir faoliyat turiga bo‘lgan qiziqishning barqarorligi
Kam harakat natijasida yuqori ko‘rsatkichlarga erishish
Muammolarga o‘zgacha yondashish va ularni hal qila olish
Umumiy aqliy iqtidor turlari
Salohiyat
Iqtidor
Bilim olishga ehtiyojning yuqoriligi
Noan’anaviylik
Iqtidorni rivojlantirish yo‘llari
Darsdan tashqari vaqtda ijodiy faoliyatning rivojlanishi
Ta’lim muassasidan tashqari vaqtda ijodiy faoliyatning rivojlanishi
Qo‘shimcha mashg‘ulotlarda ijodiy faoliyatning rivojlanishi
Iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlash shartlari:
Doimiy ravishda ularning bilishga bo‘lgan qiziqishlarini yo‘naltirish
Bilish jarayoniga ijodiy tus berish
O‘quvchi eng yuqori natijaga erishishi mumkin bo‘lgan yo‘nalishni tanlashga ko‘maklashish
Iqtidorli o‘quvchilar bilan faoliyat yuritish turlari
Iqtidorli o‘quvchilar guruhini tashkil qilish
Ilmiy-tadqiqot faoliyati bilan shug‘ullanish
Qiziqishlar bo‘yicha to‘garaklar tashkil etish
Fakultativ darslar tashkil etish
Tanlovlar va olimpiadalarda ishtirok etish
Shaxsiy reja asosida faoliyat yuritish
Individual konsultatsiyalar tashkil etish
Ilmiy-amaliy konferensiyalarda qatnashish
Iqtidorli o‘quvchilar bilan
ishlashda o‘qituvchi:
Ziyrak va zukko bo‘lish;
Iqtidorli bolalar psixologiyasini yaxshi bilishi xamda ularning talab va qiziqishlarini his qila olishi;
Ta’lim soxasida tajribaga ega bo‘lishi;
Yuqori intellektual salohiyat egasi bo‘lishi;
Mahoratli va dunyoqarashi keng bo‘lishi;
Iqtidorli bolalarni o‘qitish bilan bog‘liq xar qanday majburiyatni bajara olishi;
Tabiatan faol va kirishimli bo‘lishi;
Izlanuvchan va doimo o‘z ustida ishlashi;
Ijodiy fikr yuritish, noan’anaviy dunyoqarashga ega bo‘lishi zarur.
Iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlashda, ularga fanlar bo‘yicha amaliy yordam berishda muammolar ham yo‘q emas.
Iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlash tajribasiga asoslangan holda muammolarni hal qilishda quyidagi vazifalarni bajarish samaralinatija beradi
IQTIDORLI O‘QUVChILAR BILAN IShLAShDAGI MUAMMOLAR
Iqtidorni aniqlay olmaslik
Uslubiy adabiyotlarning mavjud emasligi
Iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlashda vaqtning yetishmasligi
O‘quvchilarning o‘ta bandligi
Ma’lum bir fan bo‘yicha bilimlarning chuqur o‘rgatilishining mohiyatini o‘quvchi tomonidan to‘g‘ri baholay olinmasligi
IQTIDORLI O‘QUVChILAR BILAN IShLASh YuZASIDAN TAVSIYaLAR
O‘quvchining psixik xususiyatlarini inobatga olib shaxsiy ish reja tuzish;
Eng murakkab va chalkash muammolarni yechish borasida mavzular bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazish;
Ma’lum bir vaqt doirasida o‘quvchi tomonidan topshiriladigan hisobot shaklini tanlab olish (test, savollar va b.) va nazorat reytingini olib borish;
Zarur adabiyotlar ro‘yxatini va bazasini shakllantirish
Nazariy bilimlarni amalda qo‘llay olish uchun kerakli ko‘rsatmalarni berish;
Iqtidoridan kelib chiqqan holda fanlar bo‘yicha “Iqtidorli o‘quvchilar maktabi” ni tashkil etish
Iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlashni uzviy, uzluksiz tizimda tashkil etish.
O‘quv-laboratoriya mashg‘ulotlarini o‘tkazish uchun moddiy-texnik baza yaratish.
Iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlash uchun olimpiada talablari asosida dastur yaratish.
Iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlash uchun olimpiada talablari asosida testlar bazasini yaratish.