O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

 
Nazorat savollari: 
1. Makromolekula nima? 
2. Polimer va oligomerlarga misollar keltirish. 
3. Monomerlarning qanday xillarini bilasiz? 
4. Initsiator va katalizatorning farqi. 
5. Initsiatorlarning qaysilari radikal polimerlanishda xizmat qiladi? 
Laboratoriya ishi №2 
Mavzu: Monomer konsentrasiyasini polimerlanish tezligiga 
ta`siri 
Dars maqsadi:
Ta`lim beruvchi: Talabalarda Vinil monomerini eritmada 
polimerlanishini o’rganish va polimerlanish reaksiyasini monomer 
bo’yicha tartibi haqida tasavvurlar shakllantirish, ularning hossalarini 
amalda namoyish etish. 

---

Rivojlantiruvchi: Talabalarda Vinil monomerini eritmada 
polimerlanishini o’rganish va polimerlanish reaksiyasini monomer 
bo’yicha tartibi haqida tasavvurlar shakllantirish, ularning hossalarini 
tushuntirishni davom ettirish. 
Reaktivlar: Stirol, azo-izomoy kislotasining dinitrili, erituvchi 
(tetraxlor metan) 
Asboblar va kimyoviy idishlar: Dilatometr (1-2 mlli) 3 dona 
Dyuar kolbasi yoki uzun kapillyarli varonka,thermostat, katetometr, 
sekundomer, probirkalar. 
 
Monomer konsentrasiyasining polimerlanish tezligiga ta’siri 
Ishning bajarilishi:Uchta probirkalarga 0,0075 gdan inisiator solinadi. 
Va ustiga 1mlda stirol quyiladi. Monomer miqdori ko’proq olinadigan 
bo’la , inisiatorning og’irligi monomerga nisbatan 0,5%ni tashkil etishi 
kerak. Keyin probirkalar nomerlanib, ularga har-xil miqdorda erituvchi 
quyiladi. Monomer 1 ml dan olingan bo’lsa erituvchi 0,5; 1,0; 2,0 ml 
dan qo’shiladi.Quruq dilatometrlarni tortib olib, unga eritmalar quyiladi. 
So’ng berilgan haroratda termostatda yuqorida bayon etilgan usulda 
polimerlanishni kinetikasi har bir eritma uchun o’rganiladi. 
Monomerning konsentrasiyasi quyidagicha topiladi: 
g 1000 
[M] =-----------; mol/l 
M V 
g – monomer og’irligi,g 
M-Monomerni molekulyar massasi 
V-eritma hajmi,ml 
Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi: 
Eritma 
konsentrasiyasi,mol/l 
Vaqt,min 
h 
∆h 
∆V sm3 
X, 
% 
Jadvaldagi natijalar asosida polimerlanish tezligihisoblanadi. Va lgV 
ning lg [M] ga bog’liqligi grafigi chiziladi. lgV=lgK+mlg[M]
tenglamasidan m ning qiymati topildi. Bu reaksiyaning monomer 
bo’yicha tartibidir. 

---