O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi

18. MA'RUZA

GEOMETRIK MASALALARNI EXM da YECHISH

ALGORITMLARINI TUZISh.

Reja:

18.1.Geometrik masalalarni EXM da echish algoritmlarini

tuzish usullari bilan tanishish.

18.2. Masalalarni echish algoritmlari.

18.3. Blok sxema.

18.4. Sirtlarnish kesishishi.

Adabiyotlar:

1. Mixaylenko V.Ye. Ponomarev A.M."Injenernaya grafika" Kiev

1985.

2. Xodjaeva N.Sh. Mashinaviy grafika fanidan amaliy

mashgulotlar topshiriklar buyicha uslubiy ho'llanma. Buxoro 1994.

18.1. Geometrik masalalarni EhM da echish algoritmlarni tuzish usullari bilan tanishish.

Fan tsxnikaning o'sishi, sanoatning rivojlantirishi va boshkarish ishlarining natijali olib borilishida EhM ning axamiyati juda kuchayib bormohda. Inson faoliyatining deyarli barcha sohalariga kirib kelgan EhM, mutaxassislarni tayyorlash masalasini jiddiylashtirib, olimlardan boshlab oddiy ishchi xizmatchilargacha hisoblash texnikasi bilan aloha kilish talabi kuchayib bormokda. hozirgi vaktda elektron hisoblash texnikasi inson faoliyatining barcha soxalarida, jumladan fanda, iktisodiyotda, tibbiyotda, tilshunoslikda, hurilish loyihalashda, ko'ylak andozalarini olishda va hokazolarda ishlatiladi. hozirgi kunda zamonaviy EhM ni ho'llanish doirasi juda keng va xilma-xildir. Aloxida masalalarni echishdan boshlab to avtomatlashtirilgan boshkarish sistemasi, planetalarni tadbik, kilishda, yangi energiya manbalarini hidirishda, energiyani tahsimlashda, AES loyixalarini, ko'prik loyihalarini, neft platformalarini tadbih hilishda, murakkab aviasozlik va kosmik komplekslarini modellashtirishda, shuningdek atrof muxitning ahvoli to'hrigidagi masalalarni hayta ishlashda anih va uzoh muddatli ob xavo taxminlarida (masalan bir sutka oldin niklanadigan ob havo taxminay milliard marta hisoblash ishini talab hiladi) hisoblash texnikasini roli bahoyat kattadir.

EhM sohasidagi evolyutsiya elektronika va ayniksa mikroelektronika yutuklari bilan ajralmas borlihdir. U EhM ning tezkorligini 300 marta, ishonchliligini 1000 marta oshirdi.

U o'zining rivojlanish boshichida EhM radio lampasidan to bir zarrali mikro EhM ga o'tishgacha yo'lni bosib o'tdi.

hozirgi zomonaviy hisoblash texnikasi bir necha asr ilgari xisoblash texnikasi soxasidagi ilmiy yangiliklar va kashfiyotlariga asoslanadi.

Ikkinchi va uchinchi davr mashinalarida berilgan dasturga asosan tasvir chiziladi. To'rtinchi davr mashinalardan to'rtta usul asosida tasvirni olish mumkish

1. Sichhon yordamida.

2. Kod asosida

3. Analitik formulalar asosida.

4. Berilgan tasvirning koordinatalari asosida.

Kompyuter zamonaviy ishlab chiharishda chizmalar bilan ishlashni engillashtiradi. Ular berilgan chizmani bir necha marta tez chizadi. Agar chizma kompyuterda tayyorlangan va unga kichik o'zgartirish kiritish kerak bo'lib holsa, u xolda kompyuter buni oddiy usulga haraganda 10 marta tez bajarishga imkon beradi.

EhM ga eski chizmaning kaysi kismlarini almashtirish va ularning o'rniga nimani joylashtirish ko'rsatilganining buyrugini bersa bas. Elektron xisoblash mashinasida yangi tasvir yaratiladi.

Tasvir (chizmalarning) eng ko'p uchraydigan hismlarini alohida blok va uzellarni elektron hisoblash mashina xotirasida sahlash va yangi tasvir yaratishda foydalanish mumkin. Tasvirlarning bunday kutubxonasidan foydalanish ishlayotgan muhandisning mehnat unumdorligini oshiradi.

Chizmalarni chizish uchun maxsus nurli pero, sharli richak, sichhon hurilmalari bor.

Nurli pero avtoruchkaga o'xshagan bo'lib elektron xisoblash mashinasi bilan sim orkali bohlangan. Nurli pero uchida elsktron hurilma bor. Uni dispdeyning biror nuhtasiga olib kelganda, elektron xisoblash mashinasiga shu nuhtaning displeydagi koordinatalari xahida ma'lumot keladi.

Peroni xarakat hildirib, to'hri chizihni chizish mumkin. Sharli richak sharli sharnir ko'rinishida bo'lib, undan sterjen chiharilgan. Sterjenning burilishi sharli sharnirni buladi, burish burchagi orhali chapga yoki o'ngga burish xahidagi malumotlar elektron hisoblash mashinalariga uzatiladi.

SIChhON - bu huticha ko'rinishiga o'xshagan bo'lib, sim bilan elektron higoblash mashinasiga o'rnatidgan, stol ustiga ho'yib u erkin xarakat hiladi. U xarakat hilganda "sichhon" ning holati hahidagi ma'lumot zlektron xisoblash mashinasiga beriladi. Kutichaning ikki yoki uch tugmasi mavjud, Bundan tashhari uning ostiga zuldir sharcha o'rnatilgan bo'lib, tekis satx ustiga sichhonchaning surilishi natijasida ana shu zuldir aylanadi, u esa o'z navbatida ekrandagi kursorni harakatlantiradi. Sichhoncha bilan kursorni harakatlantirishdan tathari undagi tugmalar yordamida dastur ishini boshharish imkoniyatlari ham, mavjud.

Sichhonni stol sathida siljitib chizish, to'gri chizih, to'rtburchak, aylana va boshka tasvirlarni chizish mumkin.

EhM yordamida turli mashinasozlik, aviatsiya, avtmobil detallari chizmasini konstruktsiyalashtirish grafigini chizish mumkin.

EhM da loyihalashni avtomatlashtirish sistemasi hiskacha (SAPR) deb aytiladi.