O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi

1.5. Parallel proektsiyalash usuli va uning xossalari

Markaziy proektsiyalash apparatida markazni ma'lum yunalishda cheksiz uzoklashtirishsa SA, SВ … proektsiyalovchi nurlar berilgan yunalishiga parallel buladi 4 (shakl). Bunday proektsiyalash parallel proektsiyalash deyiladi.

Chizma 3. Chizma 4

Proektsiyalar tekisligi - а

Proektsiyalar yunalishi - S

Parallel proektsiyalashni tsilindrik proektsiyalash deb xam yuritiladi.

Parallel proektsiyalash 2 xil buladi:

1. Kiyshik burchakli parallel proektsiyalash. Bunday proektsiyalash yunalishi proektsiyalar tekisligi h bilan utkir burchak tashkil kiladi.

2. Tugri burchakli parallel proektsiyalash. Bunda proektsiyalash yunalishi proektsiyalar tekisligi h ga perpendikulyar buladi.

Parallel proektsiyalash xosslari

Geometrik figuralarni parallel proektsiyalashda uning kuyidagi xossalardan foydalanish mumkin.

1-xossa. Nuktaning parallel proektsiyasi nukta buladi.

2-xossa. Proektsiyalash yunalishiga parallel bulmagan tugri chizikning proektsiyasi tugri chizik buladi.

Chizma 5. Chizma 6

3-xossa. AВ tugri chizikka tegishli S nuktaning parallel proektsiyasi shu tugri chizik proektsiyasi ustida buladi.

4-xossa. Biror nukta tugri chizik kesmasini biror nisbatda bulsa, u xolda bu nuktaning proektsiyasi xam kesma proektsiyasini shunday nisbatda buladi.

5-xossa. Tugri chiziklarning kesishuv nuktasining proektsiyasi ularning proektsiyalarining kesishishi nuktasi buladi.

У nuqtada kesishuvchi AB va SD to’g’ch berilgan. Agar AB CD = E bulsa, AB CD=E buladi.

6-xossa. Parallel tugri chiziklarning tekislikdagi proektsiyalari xam parallel buladi.

AB//SD bulsa AB // CD buladi

AY(AYe//AV)//CF(CF//CD), ∆ABE ∆CDF

7-xossa. Parallel tugri chiziklarning tekislikdagi proektsiyalari xam parallel buladi.

Chizma 7. Chizma 8

7-xossa. Parallel tugri chizik kesmalarning nisbati bu kesamalar proektsiyalarining nisbatiga teng buladi.

8-xossa. Parallel proektsiyalashda tugri chizik kesmasining proektsiyasi kichik yoki uziga teng buladi.